Motywacja do nauki 3.0

Dlaczego się uczysz? Jaka jest Twoja motywacja do nauki? Czy jest to perspektywa dobrej oceny na koniec roku? Nagrody, którą Ci obiecano? A może po prostu lubisz się uczyć?

Niezależnie co aktualnie motywuje Cię do nauki, myślę, że warto poznać jedną z najnowszych koncepcji na temat motywacji. Przyjrzeć się dokładniej koncepcji Motywacji 3.0 opartej na badaniach i ciekawych spostrzeżeniach, wychodzącej mocno poza schematy dotychczasowego rozumienia tego co nas motywuje do działania.

Niestety w polskim systemie edukacji nadal dominuje motywacja typu „kij i marchewka”: zrób/odpowiedz dobrze, a otrzymasz nagrodę, albo zrób/odpowiedz źle, a zostaniesz ukarany. Jednak przy takim podejściu satysfakcja z wysiłku włożonego w naukę może często zagubić się. Również dążenie do otrzymywania ocen, pochwał i nagród, uzależnia motywację od czynników zewnętrznych, oraz jak wynika z badań obniża jakość pracy, w której trzeba się wykazać kreatywnością.

Badania nad zaangażowaniem osób uczących się sugerują, że osiągają oni lepsze wyniki, gdy są zmotywowani wewnętrznie.

W tym artykule przedstawię model, który odrzuca ideę nagrody i kary jako narzędzi motywacyjnych, a zamiast tego skupia się na tym, co trzeba zrobić, aby osobą uczącym się naprawdę zależało na tym, co robią.

Czym jest motywacja 3.0?

W książce „Drive” Daniel Pink przedstawia nową wizję motywacji w miejscu pracy, którą nazywa „Motywacją 3.0”. Nazywa ją tak, jak wyjaśnia, ponieważ jest to ulepszenie w stosunku do prymitywnej motywacji przetrwania („Motywacja 1.0”) i od powszechnie stosowanej nagrody i kary, którą znajdujemy w większości firm i szkół („Motywacja 2.0”).

Teoria Pinka nawiązuje do badań prowadzonych przez psychologów Harry’ego Harlowa i Edwarda Deci w 1971 roku. Odkryli oni, że nagrody mogą nie zwiększać zaangażowanie ludzi w zadania, a nawet mogą mu szkodzić. Podobne badanie zostało przeprowadzone przez profesorów z MIT w 2017 roku gdzie odnotowano podobne wnioski.

W swojej książce Pink argumentuje, że tradycyjna „marchewka i kij” służąca do motywacji jest metodą przestarzałą i nie odpowiada na wyzwania współczesnego świata i potrzeby kreatywnych i innowacyjnych miejsc pracy w XXI wieku.

Trzy kluczowe składniki motywacji wewnętrznej

Według Pinka, motywacja wewnętrzna opiera się na trzech kluczowych czynnikach: Autonomii, Mistrzostwie i Celowości. Przyjrzyjmy się każdemu z tych czynników bardziej szczegółowo:

Autonomia

Ludzie mają naturalną potrzebę kierowania własnym życiem, nauką czy pracą. Chcą czuć, że są panami własnego losu. Wiąże się z potrzebą człowieka, aby był on przyczyną zdarzeń a nie jednostką sterowaną przez kogoś i realizującą jego cele.

W przypadku nauki jest jest to rozumiane jako możliwość dokonywania wyboru czego chcę się uczyć, kiedy będę się tego uczył i jakich strategii oraz metod do tego użyję.

W prawidłowym funkcjonowaniu człowieka, kluczowe jest bowiem nie tylko myślenie o sobie, jako o osobie skutecznej, efektywnej i kompetentnej, ale również postrzeganie swojego zachowania jako pochodzącego z wewnątrz i zgodnego ze swoimi pragnieniami.

Według Pinka, autonomia motywuje nas do kreatywnego myślenia bez konieczności podporządkowania się ścisłym zasadom panującym w miejscu pracy czy nauki.

Mistrzostwo

Mistrzostwo według Pinka to chęć doskonalenia się w jakiejś dziedzinie. Jeśli motywuje Cię mistrzostwo, prawdopodobnie postrzegasz swój potencjał jako nieograniczony i stale dążysz do doskonalenia swoich umiejętności poprzez naukę i praktykę. Ktoś, kto dąży do mistrzostwa, musi je osiągnąć dla samego siebie.

Na przykład sportowiec, którego motywuje mistrzostwo, może chcieć biegać tak szybko, jak to tylko możliwe. Wszelkie medale, które otrzyma są mniej ważne niż proces ciągłego doskonalenia.

Podobnie naukowiec/lekarz, który chce osiągnąć wybitne wyniki w swojej dziedzinie, nieustannie poszerza swoją wiedzę i umiejętności, jest motywowany chęcią rozwijania swoich kompetencji.

Cel

Ludzie mogą stać się niezaangażowani i zdemotywowani do nauki lub pracy, jeśli nie rozumieją lub nie mogą dostrzec tzw. „większego obrazu”.

Jednak ci, którzy wierzą, że pracują lub uczą się na rzecz czegoś większego i ważniejszego niż oni sami, są często bardziej pracowici, wydajni i zaangażowani. Dlatego zachęcanie ich do znalezienia celu w pracy lub nauce – na przykład poprzez powiązanie ich osobistych celów z celami naukowymi i zawodowymi może zdobyć nie tylko ich umysły, ale także serca.

Na przykład jeżeli masz jasno wyznaczony cel zostania w przyszłości weterynarzem, bo chcesz pomagać zwierzętom, to dużo bardziej będziesz zmotywowany do nauki przedmiotów, które pomogą go osiągnąć.

Jak wykorzystać motywację 3.0 do nauki?

Autonomia

Aby wzmacniać swoją autonomię, możesz samodzielnie wyznaczać sobie cele, świadomie decydować o kolejności uczenia się poszczególnych przedmiotów oraz stosowania strategii, które są dla ciebie najlepsze.

Jeżeli do opracowania danego zagadnienia możesz samodzielnie wybrać podręcznik lub źródła, to skorzystaj z tego.

Jeżeli zamiast pisać np. wypracowanie możesz przedstawić swoją wiedzę w inny sposób np. w formie mapy myśli, notatki graficznej, to wykorzystaj tę możliwość. Nauka zgodna z Twoimi preferencjami będzie dawała Ci dużo więcej frajdy i wzbudzała motywację wewnętrzną.

Wypracuj swoje własne strategie uczenia się i przyswajaj wiedzę w formie jaką lubisz i która daje Ci satysfakcję oraz czasie, który Ty uważasz za optymalny.

Mistrzostwo

Zastanów się czy jest jakaś dziedzina wiedzy lub umiejętność, w której chciałbyś osiągnąć mistrzostwo? Wykorzystaj ją jako dźwignię motywacyjną.

W wielu przypadkach osiągnięcie mistrzostwa będzie wiązało się z poszerzaniem swoich kompetencji poprzez uczenie się nowych rzeczy. W takim przypadku, aby zwiększyć swoje szanse należy poznać i stosować w praktyce techniki efektywnej nauki takie jak np. tworzenie map myśli, głębokie przetwarzanie informacji, strategie takie jak SQ3R, umiejętność planowania powtórek itd., które decydują o tym na jak długo i jak skutecznie zapamiętujesz i rozumiesz nowe informacje. Kiedy zaczniesz stosować właściwe strategii dopasowane to przedmiotów i treści, które musisz przyswoić, szybciej osiągniesz poziom mistrzostwa.

Cel

Im szybciej wyznaczysz sobie cel, który Ty chcesz osiągnąć, a nie narzucony przez kogoś, tym szybciej skorzystasz z tej fantastycznej dźwigni motywacyjnej. Jeżeli cel jest bardzo odległy, to warto go podzielić na mniejsze etapy i kamienie milowe tak, aby jak najczęściej czuć satysfakcję z osiągania kolejnych etapów.

Dokładnie jak skutecznie wyznaczać cele opisałem tutaj: Cele SMART – Jak skutecznie wyznaczać?

Poszerz swoją wiedzę na temat motywacji do nauki:

• Rodzaje motywacji
• Jak zmotywować się do nauki? 18 skutecznych sposobów
• Motywacja wewnętrzna – co to jest i jak ją stosować podczas nauki?
• Flow – Stan przepływu. Jak z niego korzystać podczas nauki?
• Motywacja do nauki – w 6 krokach
• Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna – co to jest?
• Co to jest motywacja zewnętrzna?
• 10 pytań, które warto sobie zadać, aby zwiększyć motywację do nauki
• Jak się uczyć, gdy stracisz motywację: 7 wskazówek, które pomogą Ci wrócić na właściwe tory
• Dlaczego warto się uczyć? 16 powodów i korzyści, które Cię zainspirują i zmotywują
• Motywacja do nauki 3.0
• Brak motywacji do nauki: przyczyny i sposoby na ich przezwyciężenie
• Jak zmotywować się do nauki? 15 niezawodnych sposobów dla uczniów
• Motywacja do nauki – Co nas motywuje?
• Jak wytłumaczyć dziecku co to jest motywacja