Jak tworzyć Mapy Myśli? 6 kroków do efektywnej notatki

Z tego wpisu dowiesz się jak tworzyć mapy myśli. Poznasz 6 fundamentalnych zasad tworzenia map myśli, które pozwolą Ci przejść od podstaw do stworzenia efektywnych, nielinearnych notatek. Te zasady są proste, ale niezwykle skuteczne, i stanowią doskonałą podstawę dla każdego, kto chce zacząć swoją przygodę z mapami myśli.

Mapy myśli to nie tylko świetny sposób na notowanie i przyswajanie wiedzy, ale również kreatywne narzędzie, które pobudza nasze myślenie i pomaga w generowaniu nowych pomysłów. Niezależnie od tego, czy jesteś uczniem, studentem, nauczycielem, czy po prostu kreatywną duszą, znajdziesz tu coś dla siebie.

Ważne wskazówki na początek

Kiedy tworzysz mapę myśli (poznawczą), myśli o informacjach, które chcesz zanotować w kategoriach tematu głównego (najbardziej ogólna informacja, idea, pojęcie), podtematu (bardziej szczegółowe informacje uzupełniające temat nadrzędny) . To są główne bloki konstrukcyjne mapy myśli. Każdy podtemat jest rozwinięciem, uzupełnieniem tematu nadrzędnego.

Zanim jednak przejdę do omówienia zagadnienia zastanówmy się przez chwilę…

Jaki jest cel tworzenia mapy myśli?

• Przetworzenie i opracowanie informacji – dzięki temu lepiej je zrozumiesz i utrwalisz.
• Dostrzeżenie hierarchii i zależności pomiędzy poszczególnymi elementami informacji.
• Uzyskanie wglądu w najistotniejsze informacje, pojęcia kluczowe związane z zagadnieniem.
• Stworzenie notatki, która będzie wsparciem dla systemu pamięciowego.
• Uchwycenie sedna zagadnienia.
• Dostrzeżenie obrazu całości.

Jak tworzyć mapy myśli krok po kroku?

Żeby zacząć tworzyć mapy myśli, które będą wsparciem w nauce, rozumieniu i przyswajaniu nowych informacji, potrzebujesz na początku poznać kilka podstawowych zasad.

Poniżej przedstawiam krok po kroku proces tworzenia mapy myśli dotyczącej zagadnienia układ słoneczny. Możesz posłużyć się nim jako wskazówką i punktem odniesienia przy tworzeniu swoich map myśli.

1. Określ główny temat mapy myśli

Tworząc mapę myśli 'Planety układu słonecznego’ na początku zapisuję na środku kartki tzw. główny temat mapy. W tym przykładzie będzie to po prostu „UKŁAD SŁONECZNY”, dodatkowo obrazuję temat prostym rysunkiem słońca.

Główny temat to zagadnienie, które chcesz zgłębić i jest punktem wyjścia dla całej mapy myśli.  Może to być myśl, idea, kluczowe słowo, pomysł, pytanie, problem.

Jeśli robisz notatki z książki, wykładu lub artykułu, głównym tematem będzie zagadnienie, które omawia lub tytuł rozdziału. Jeśli prowadzisz badania, głównym tematem będzie problem, który badasz.

Ważne, aby główny temat był centralnym i najbardziej widocznym elementem mapy. Możesz użyć większej czcionki, pogrubionych liter, dodać ew. kolor, rysunek, ikonę, ramkę

2. Dodaj główne gałęzie do swojej mapy myśli

Następnym krokiem, który sprawi, że twoje kreatywne soki będą płynąć, jest dodanie gałęzi. Mapy myśli przypominają drzewa z wieloma gałęziami i podgałęziami. Wyobraź sobie, że twój temat główny jest rdzeniem drzewa, który łączy razem wszystkie gałęzie i gałązki.

Na gałęziach, które wychodzą z centralnego tematu/obrazu powinny znajdować się główne słowa klucze, tematy, obszary, zagadnienia, którymi jesteś zainteresowany (staraj się unikać przepisywania całych zdań, fraz).

Każde z tych słów kluczy, będzie można dalej zgłębiać i rozwijać, dodając kolejne gałęzie, na których umieścisz bardziej szczegółowe informacje, odnoszące się do nadrzędnego tematu.

Nie musisz od razu dodawać wszystkich głównych gałęzi, ale jeśli jesteś już zaznajomiony z zagadnieniem i masz wyznaczone główne słowa kluczowe, możesz je nanieść, ułatwi to rozplanowanie mapy.

Jeżeli jednak nie masz możliwości wcześniejszego wglądu w materiał lub czasu na rozplanowanie mapy, to też nie ma problemu. Po prostu dodawaj kolejne główne gałęzie, zagadnienia w czasie notowania. Dobrzy nauczyciele i wykładowcy mają podzielone swoje lekcje, wykłady na kolejne zagadnienia, tematy, które rozwijają w trakcie ich omawiania.

ProTipy:
• Jeśli tworzysz mapę myśli na podstawie podręcznika, skryptu lub notatek, to przejrzyj najpierw tekst i podkreśl lub wypisz słowa kluczowe, nadrzędne kategorie, które będziesz chciał później rozwijać i zgłębiać.

• Jeśli jest taka możliwość, to zdobądź przed lekcją, wykładem plan omawianych zagadnień. To znacznie ułatwi naniesienie na mapę głównych słów kluczy, tematów, kategorii. 

3. Dodaj kolejne słowa kluczowe

Po zapisaniu najbardziej ogólnych słów kluczy, wokół centralnego tematu, dołącz kolejne informacje, słowa klucze, skojarzenia (tzw. podgałęzie).

Postaraj się, aby były jak najkrótsze, pozwoli to na wywołanie większej liczby skojarzeń, w porównaniu z dłuższymi, bardziej złożonymi frazami.

Pojęcia, słowa klucze, łączymy ze sobą za pomocą linii i strzałek, żeby można było dostrzec powiązania i hierarchię informacji.

Każda nadrzędna gałąź jest połączona ze swoimi podgałęziami.  Wszystkie gałęzie razem uzupełniają i rozwijają główną ideę umieszczoną w centrum.

Na przykład, jeśli umieścisz na gałęzi „Merkury jest pierwszą planetą znajdującą się od słońca”, ograniczysz się tylko do jednego aspektu – kolejności. Jeśli jednak na pierwszej głównej gałęzi zapiszesz tylko „MERKURY„, to będziesz mógł na kolejnych podgałęziach zapisać kolejne słowa klucze, tematy zagadnienia, które są dla Ciebie ważne, i które chciałbyś zgłębić.

Podgałęzie są tym, co sprawia, że mapa myśli staje się kompletna pod względem treści. Innymi słowy, jeśli pozostawisz swoje tematy ogólne i nie rozwinięte, twoja mapa myśli nie będzie tak skuteczna, jak powinna. Musisz zawsze skupiać się na rozwijaniu, rozszerzaniu mapy myśli i jej tematów, aż będziesz mieć pewność, że nie ma już nic do dodania do danej gałęzi.

4. Zadbaj o hierarchię pojęć na mapie myśli

Pamiętaj, żeby dbać o hierarchię pojęć na mapie myśli.  Im bardziej oddalasz się od centralnego tematu, tym bardziej szczegółowe informacje powinny znajdować się na gałęziach. Możesz to przedstawić używając np. mniejszej czcionki lub używając cieńszych strzałek i linii.

Podczas tworzenia mapy wyszukuj nadrzędne kategorie, które będziesz mógł uzupełnić o elementy, które się w nich zawierają.

Kategoryzowanie pomoże Ci lepiej zapamiętać nowe informacje i wiedzę, poprzez głębszą analizę i systematyzowanie wiedzy. Nazwy kategorii stanowią również cenną wskazówkę przy przypominaniu.

Kategoryzowanie pozwala dostrzegać cechy wspólne i różnicujące poszczególnych elementów oraz dokładniej je analizować. Porządkuje elementy informacji nadając im strukturę i hierarchię.

5. Staraj się 'ożywić’ mapę myśli poprzez dodanie kolorów… ale kiedy jest już skończona

Niewątpliwie kolory 'ożywiają’ mapę myśli i sprawiają, że informacje na niej zawarte bardziej przyciągają naszą uwagę. Nasz mózg lubi kolory i warto ich używać podczas tworzenia mapy aby  uwypuklić, czy zaakcentować jakieś jej elementy. Jest jedno ALE – a właściwie to trzy 😉

1. Używanie i wybieranie kolorów podczas odręcznego tworzenia mapy myśli – 'na szybko’ może zakłócić proces opracowywania informacji i utrudniać koncentrację.

Twoja pamięć robocza (to ta w której opracowujesz dane zagadnienie ) ma ograniczoną pojemność, żeby opracować kolejną informację czy bodziec, musi pozbyć się poprzedniej.

Zastanawiając się nad tym jakiego koloru i pisaka użyć, czy linia ma być ciągła, a może przerywana, ze strzałką czy bez, wypchniesz z pamięci roboczej, to co w tej chwili najistotniejsze – czyli informacje, które chcesz przetworzyć.

Dodatkowo, każda decyzja związana z koniecznością dokonania wyboru zabiera Twój czas oraz pochłania cenne i ograniczone zasoby energetyczne potrzebne do utrzymania koncentracji.

Zastanawiałeś się może dlaczego Steve Jobs nosił dżinsy, czarny golf i trampki praktycznie każdego dnia? Dlaczego Mark Zuckerberg woli ubierać się prawie codziennie do pracy w dżinsy, t-shirt i bluzę z kapturem? To prosty, ale bardzo skuteczny sposób na ograniczenie ilości dokonywanych wyborów w ciągu dnia i wykorzystania ograniczonych zasobów uwagi na bardziej wartościowe zadania i czynności 😉

2. Używanie i wybieranie kolorów podczas szybkiego tworzenia mapy myśli może przeszkadzać we ’FLOW’.

Kiedy tworzysz mapy myśli używając zwykłego pisaka, długopisu czy ołówka, łatwo wejść w stan przepływu tzw. FLOW. Po prostu koncentrujesz się tylko i wyłącznie na przetwarzaniu informacji i umieszczaniu ich esencji na gałęziach mapy.

Powoli zaczynasz dostrzegać obraz całości zagadnienia, dodając kolejne szczegóły i detale. Pojawia się motywujący i porywający efekt 'WOW’ ,kiedy zaczynasz rozumieć złożone zagadnienie i masz poczucie, że efektywnie przyswajasz nowe informacje. Wpadasz w przepływ, we FLOW, które łatwo utracić przekierowując uwagę na zupełnie niepotrzebne w tej chwili zastanawianie się nad kolorem pisaka 😉

3. Stosowanie kolorów podczas szybkiego, odręcznego tworzenia mapy myśli może być demotywujące i czasochłonne.
Właściwie jest to ściśle związane z tym co napisałem powyżej. Kiedy tworzysz mapę myśli, Twój mózg i system pamięciowy pracują na najwyższych obrotach. Musisz opracować i przetworzyć informacje, nadać im hierarchię, znaleźć powiązania i umieścić we właściwym miejscu na mapie. Sam przyznasz, że to spore wyzwanie 😉  Jeżeli będziesz sobie nieustannie przerywał ten proces, sięgając po kolejny i kolejny kolorowy pisak stanie się on niezwykle czasochłonny. Możliwe, że zaczniesz się nawet zastanawiać, czy notowanie w ten sposób ma sens, bo przecież zajmuje tyle czasu. Zbyt długie tworzenie mapy może być demotywujące i nieefektywne.

Ale, ale…przecież twoje mapy są takie kolorowe…
no tak, faktycznie są, ale zanim  je przetworzę na komputerze wyglądają tak:

I żebym mógł się nimi z Wami podzielić, to przetwarzam je i  zamieniam w coś bardziej czytelnego i atrakcyjnego wizualnie, czyli takiego:

Więcej przykładów map myśli stworzonych na podstawie bardzo wartościowego wykładu ’10 PRZYKAZAŃ SKUTECZNEGO UCZENIA SIĘ’- dr Anny Ziółkowskiej znajdziesz tutaj.

6. Uzupełnij mapę o proste rysunki, grafiki, symbole, ikony

Dodawanie prostych rysunków do mapy myśli, jest bardzo wartościowym elementem przetwarzania informacji. Jest to związane z koncepcją podwójnego kodowania Allana Paivio.

Zgodnie z tą koncepcją obraz zapisujemy w pamięci w dwóch kodach: wizualnym i werbalnym. Polega to na tym, że kiedy chcemy przypomnieć sobie przedmiot, który widzieliśmy możemy przywołać w wyobraźni jego obraz albo opisać go za pomocą słów. Dlatego proste odręczne rysunki (przykłady jak je tworzyć znajdziesz tutaj) tworzone podczas nauki, są cennym wsparciem dla Twojej pamięci. Dzięki temu kiedy informacja przestanie być dostępna w jednym kodzie, będzie przechowywana nadal w drugim.

ProTip:
• Podobnie jak z dodawaniem kolorów do mapy, lepiej zostawić ten etap na sam koniec, kiedy na mapę zostały naniesione już najważniejsze informacje.

Podsumowanie

Proces tworzenia mapy myśli w 6 krokach

• 1.Określ główny temat mapy myśli

Główny temat to zagadnienie, które chcesz zmapować, jest punktem wyjścia dla całej mapy myśli.  Może to być myśl, idea, kluczowe słowo, pomysł, pytanie, problem.

• 2.Dodaj główne gałęzie do swojej mapy myśli

Na gałęziach, które wychodzą z centralnego tematu/obrazu powinny znajdywać się główne słowa klucze, tematy, obszary, zagadnienia, które chcesz zmapować.

• 3.Dodaj kolejne słowa kluczowe

Po zapisaniu najbardziej ogólnych słów kluczy, wokół centralnego tematu, dołącz kolejne informacje, słowa klucze, skojarzenia (tzw. podgałęzie).

• 4.Dbaj o hierarchię pojęć na mapie myśli

Im bardziej oddalasz się od centralnego tematu, tym bardziej szczegółowe informacje powinny znajdować się na gałęziach.

• 5.Staraj się 'ożywić’ mapę myśli poprzez dodanie kolorów

Kolory 'ożywiają’ mapę myśli i sprawiają, że informacje na niej zawarte bardziej przyciągają naszą uwagę.

• 6.Uzupełnij mapę o proste rysunki, grafiki, symbole, ikony

Dodawanie prostych rysunków do mapy myśli, jest wartościowym elementem przetwarzania informacji.

Czas na utrwalenie poznanych koncepcji

Czy zdobyłeś/aś jakieś nowe cenne informacje, czytając ten wpis? Czy chciałbyś/łabyś, przyswoić je na dłużej i móc z nich korzystać na co dzień?

Mini E-book „Mapy Myśli” to przewodnik po metodologii tworzenia map myśli, pomagający w organizacji informacji, poprawie pamięci i koncentracji. Zawiera szczegółowe instrukcje, jak używać grafik, kolorów, symboli oraz ustalać hierarchię pojęć na mapie. Dołączona mapa myśli ułatwia zrozumienie i zastosowanie tych technik w praktyce. Jest to idealne narzędzie dla osób poszukujących efektywnych metod nauki i organizacji informacji.

Dokonując zakupu przyczynisz się również do rozwoju bloga i powstawania kolejnych map myśli związanych z efektywną nauka, pamięcią, funkcjami mózgu.

Dowiedz się więcej na temat Jak Tworzyć Map Myśli:

• Jaki program do tworzenia map myśli?
• Co to jest mapa myśli? Definicja
• Jak tworzyć Mapy Myśli? 6 kroków do efektywnej notatki
• Mapy myśli – korzyści z używania i zastosowanie w życiu i nauce
• Mapy myśli jako narzędzie efektywnej nauki