Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna – co to jest?

Zastanawiałeś się kiedyś co decyduje o tym, że raz masz ogromną ochotę coś zrobić, a czasem tej ochoty brakuje? Jak to jest , że istnieją zagadnienia, tematy, aktywności, które naturalnie pobudzają Twój entuzjazm, ciekawość i motywacje? Nikt do ich wykonania nie musi Cię namawiać, przekonywać, po prostu sam z siebie chętnie się ich podejmujesz. Dlaczego tak się dzieje, czym właściwie jest motywacja i od czego zależy?

Wyobraź sobie, że stoisz właśnie na szczycie najwyższej góry w Polsce – Rysy. Jak tam się znalazłeś? Najpierw potrzebowałeś „tego czegoś” – co sprawiło, że w ogóle spakowałeś plecak i pojechałeś do Zakopanego. Następnie będąc na miejscu, nadal czułeś „to coś”, które popychało cię do wejścia na szczyt. Tym 'czymś’ był tak zwany motyw, powód dla którego chciałeś podjąć się tego wyzwania.

Powodów (motywów) do wchodzenia na Rysy, mogło być kilka:

1. Pierwszy z nich mógł wynikać z tego, że oczekiwałeś za to nagrody, więc to motywowało Cię do działania (nagrodą mogło być docenienie, zauważenie, chwalenie przez znajomych po wrzuceniu posta na Instagram.) W tym przypadku mamy do czynienia z motywacją zewnętrzną

2. Drugi powód, mógł wynikać z chęci uniknięcia kary – byłeś zmotywowany do działania, ponieważ chciałeś uniknąć kary (np. nie chciałeś już więcej słuchać uwag przyjaciela, dotyczących swojego lenistwa). Tutaj również mamy do czynienia z motywacją zewnętrzną.

3. Trzeci natomiast, mógł być kierowany przyjemnością – byłeś zmotywowany, bo chodzenie po górach sprawia Ci ogromną frajdę. Nie robiłeś tego, by uniknąć kary, czy otrzymać nagrodę. W tym przypadku mamy do czynienia z motywacją wewnętrzną.

Każdy z nas jest motywowany na różne sposoby. W zależności od sytuacji możesz być bardziej skłonny do wykonania zadania, ponieważ sprawia ono, że czujesz się dobrze, innym razem działasz ze względu na nagrodę lub chęć uniknięcia kary.

Zrozumienie motywacji wewnętrznej i zewnętrznej oraz tego, jak wpływa na działania, które podejmujesz lub sobie odpuszczasz, może mieć ogromny wpływ na Twoją skuteczność i efektywność podczas nauki. W tym artykule postaram się wyjaśnić, czym jest motywacja wewnętrzna i zewnętrzna, pokażę korzyści płynące z każdej z nich oraz podam konkretne przykłady.

Przyjrzyjmy się teraz dokładniej na czym polegają oba rodzaje motywacji.

Co to jest motywacja wewnętrzna?

Motywacja wewnętrzna pojawia się wtedy, kiedy motywatorem jest czynność sama w sobie. To ona daje Ci przyjemność, wykonujesz ją z własnej chęci, bez zewnętrznych nagród czy kar. Dana aktywność jest dla Ciebie na tyle atrakcyjna, że napędza Cię do działania, które w rezultacie daje satysfakcję.

Skąd bierze się ta satysfakcja? Nad tym pytaniem pochyliło dwóch profesorów psychologii Edward Deci i Richarda Ryan. Owocem ich wieloletnich badań jest  tzw. Teoria Samodeterminacji (Self Determination Theory).

Doszli oni do wniosku, że:

Motywacja wewnętrzna opiera się na trzech wrodzonych potrzebach psychicznych:
● Potrzebie kompetencji (jestem skuteczny, jestem kompetentny, kontroluję rzeczywistość). Każdy z nas ma w sobie potrzebę rozwoju, potrzebę mistrzostwa, bycia coraz lepszym w tym co robi.
● Potrzebie autonomii (samodecydowanie o tym co i jak robić, możliwość wykazania się własną inicjatywą). Wolimy sami podejmować decyzje np. czego, jak i kiedy się uczyć, a jak już ją podejmiemy, to jesteśmy bardziej konsekwentni w tym co robi, bo przecież sami tego chcieliśmy, a nikt nam nie kazał.
● Potrzebie poczucia więzi (potrzeba przynależności do grupy). Jesteśmy istotami społecznymi, potrzeba przynależności do określonej grupy często nadaje sens naszemu życiu. Jako ludzie lubimy robić rzeczy, które służą grupie, do której chcemy przynależeć (rodzina, znajomi, grupa wyznająca podobne wartości czy zainteresowania, naród, czy ludzkość jako taka) .

W przypadku uczenia się mówi się również o tzw. motywacji wewnętrznej poznawczej, która również może być źródłem ogromnej satysfakcji. Wówczas tym co motywuje Cię do działania może być chęć głębszego zrozumienia siebie i świata, radość z osiągnięć, moment AHA, kiedy masz poczucie dogłębnego zrozumienia zagadnienia, poczucia wiedzy i kompetencji w danym zagadnieniu.

Podsumowując

Motywacja wewnętrzna występuje wtedy, gdy działamy bez żadnych oczywistych nagród zewnętrznych. Po prostu lubimy daną czynność lub postrzegamy ją jako okazję do odkrywania, uczenia się i urzeczywistniania naszego potencjału.

Więcej na ten temat możesz przeczytać tutaj: Motywacja wewnętrzna – co to jest i jak ją stosować podczas nauki?

Czym jest motywacja zewnętrzna?

Motywacja zewnętrzna to wykonywanie zadania lub obowiązku w celu uzyskania nagrody lub uniknięcia kary. W przypadku motywacji zewnętrznej, podejmujesz się aktywności, ponieważ chcesz otrzymać coś, czego pragniesz – lub uniknąć otrzymania czegoś, czego nie chcesz. Chociaż motywacja zewnętrzna jest często uważana za mniej pożądaną niż wewnętrzna, odgrywa ona ważną rolę podczas nauki i pomaga utrzymać produktywność.

Motywatorami zewnętrznymi są:

• nagrody (pieniądze, rzeczy, oceny, punkty, pochwały, uznanie, prestiż, przynależność do grupy)
• kary ( złe oceny, finansowe, zła opinia, wykluczenie z grupy, powtarzanie roku, szlaban od rodziców, odcięcie od netu)
• przekonania wewnętrzne

W przypadku przekonań wewnętrznych sprawa jest trochę bardziej złożona. Motywacją do rozpoczęcia działania są nasze własne wewnętrzne przekonania – motywują do robienia czegoś, co uważamy za ważne, ale może być tak , że czynności, które wykonujemy, same w sobie nie są motywujące.

Na przykład jesteś wolontariuszem w hospicjum i pomagasz umierającym osobom, ponieważ uważasz to za ważne i wartościowe zajęcie, ale konkretne czynności, które tam wykonujesz wcale nie są przyjemne, ani angażujące (a nawet czasami jest wprost przeciwnie).

Innym przykładem może być nauka. Uczysz się bardzo pilnie, bo uważasz, że nauka jest ważna i będzie Ci pomocna w przyszłości, ale sama w sobie czynność uczenia się wcale nie sprawia Ci przyjemności.

Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna

Zarówno motywacja wewnętrzna jak i zewnętrzna są ważne dla wspierania Twojego procesu uczenia się. Niezależnie od tego, czy zdajesz sobie z tego sprawę, czy nie, prawdopodobnie większość zadań, które wykonujesz w szkole czy uczelni, wynika z motywacji zewnętrznej.

Kiedy kończysz projekt w wyznaczonym terminie, robisz to, ponieważ chcesz zazwyczaj uniknąć złej oceny. Kiedy uczysz się do klasówki, kolokwium, robisz to, ponieważ chcesz, aby wykładowca, nauczyciel lub rodzice mieli o Tobie dobre zdanie lub chcesz uniknąć ich dezaprobaty.

Jednak kiedy pomagasz koledze, który ma problemy z zadaniem, i robisz to, bo daje Ci to satysfakcję, to właśnie posłużyłeś się motywacją wewnętrzną. Kiedy czytasz pasjonującą książkę, ponieważ chcesz zdobyć więcej wiedzy, to powodem wykonywania tej aktywności jest motywacja wewnętrzna.

Oba rodzaje motywacji są wartościowe. Zrozumienie, kiedy mają zastosowanie i jak wykorzystać je z korzyścią dla siebie, może zdecydowanie pomóc w zwiększeniu produktywności i ułatwieniu sobie nauki.

Korzyści płynące z motywacji wewnętrznej

Motywacja wewnętrzna oferuje szereg korzyści, które można wykorzystać do zwiększenia wydajności podczas nauki lub pracy.

Satysfakcja

Ponieważ motywacja wewnętrzna związana jest z aktywnościami, które zaspakajają nasze naturalne wewnętrzne potrzeby takie jak poczucie kompetencji, autonomii i więzi, prowadzi do odczuwania ogromnej satysfakcji i dobrostanu.

Wytrwałość

Motywacja wewnętrzna zazwyczaj skutkuje wyższym poziomem wytrwałości. Ponieważ podejmujesz się zadania lub czynności dla osobistego poczucia spełnienia, a nie dla nagrody. Wtedy bardziej prawdopodobne jest, że będziesz pracować nad nim aż do osiągnięcia sukcesu, niż gdybyś miał niewielkie lub żadne poczucie osobistej satysfakcji.

Zaangażowanie

Jeśli nauka lub praca, którą wykonujesz, sprawia Ci przyjemność i czerpiesz z niej satysfakcję wtedy bardziej prawdopodobne jest, że pozostaniesz w nią zaangażowany.

Efektywność uczenia się

Badania pokazują, że podczas uczenia się czegoś nowego, motywacja wewnętrzna jest o wiele bardziej skuteczna w przyswajaniu wiedzy niż motywacja zewnętrzna. Dlatego, jeśli jesteś już pewny na jakiej dziedzinie wiedzy chcesz się skoncentrować lub chcesz posiąść nową umiejętności przydatną w Twojej karierze zawodowej, znajdź sposób na wzmocnienie motywacji wewnętrznej, aby zwiększyć swój potencjał uczenia się. Możesz to zrobić na przykład poprzez opanowanie właściwych strategii uczenia się, które w efekcie dadzą Ci większe poczucie skuteczności i satysfakcji z nauki

Lepsza wydajność

Ludzie zmotywowani wewnętrznie mają tendencję do osiągania doskonałych wyników w nauce i pracy. Jeśli odnajdujesz poczucie osobistego spełnienia podczas nauki czy pracy, to będziesz maksymalnie skupiony na wykonywanym zadaniu co przełoży się na Twoją wydajność.

Konsekwencja

Osoby, które czują się wewnętrznie zmotywowane, są bardziej skłonne do bycia konsekwentnymi w zgłębianiu wiedzy, która dostarcza im przyjemności. Skoro lubisz dany przedmiot lub dziedzinę wiedzy i czerpiesz z niej osobistą satysfakcję, to jest mniej prawdopodobne, że porzucisz ją dla czegoś innego.

Korzyści płynące z motywacji zewnętrznej

Motywacja zewnętrzna oferuje również szereg korzyści podczas nauki.

Produktywność

Motywatory zewnętrzne są doskonałe do zwiększania produktywności w krótkim okresie czasu. Mogą być bardzo przydatne, jeśli masz określony termin kolokwium, egzaminu i potrzebujesz zastrzyku motywacji, aby wykonać swoją pracę.

Zdrowa rywalizacja

Zaoferowanie nagrody lub wyróżnienia dla grupy lub zespołu może wzmocnić zdrową rywalizację podczas realizacji np. projektu naukowego, czy pracy nad jakimś zagadnieniem oraz zwiększyć jej wydajność.

Wzbudzenie zainteresowania

Możesz użyć motywatora zewnętrznego, aby rozpocząć nowe zadanie lub projekt, który długookresowo przyniesie Ci wiele osobistej radości i satysfakcji. Jest bardzo prawdopodobne, że później będziesz kontynuował daną czynność korzystając jedynie z motywacji wewnętrznej.

Nieoczywiste motywatory zewnętrzne

Nagrody niematerialne: Podczas gdy większość ludzi myśli o motywatorach zewnętrznych jako o rzeczach materialnych, takich jak pieniądze lub trofea, mogą one być również niematerialne. Pochwała i uznanie są często tak samo skutecznymi motywatorami, jak rzeczy materialne.

Przykłady motywacji wewnętrznej

Motywacja wewnętrzna podczas nauki może przybierać różne formy.

• Czytanie książek, ponieważ lubisz opowiadać historie.
• Ćwiczenie jakieś umiejętność , bo chcesz osiągnąć w niej biegłość.
• Tworzenie zorganizowanych notatek w stylu zettelkasten, które są inspiracją do dalszego rozwijania wiedzy.
• Prowadzenie dziennika z pomysłami w jakie obszary wiedzy chcesz się zagłębić.
• Pomaganie koledze w projekcie, ponieważ szczerze chcesz mu pomóc.
• Wykonywanie dodatkowych zadań, wykraczających poza oczekiwania nauczycieli.

Przykłady motywacji zewnętrznej

Oto kilka przykładów typowych motywatorów zewnętrznych.

• Nauka w celu otrzymaniu nagrody, mogą to być zarówno pieniądze jak i pochwały od osób, na których Ci zależy.
• Rywalizacja w sporcie dla nagród i medali.
• Ukończenie projektu, bo nie chcesz, aby Twój nauczyciel lub rodzice skarcili Cię za niedotrzymanie terminu.
• Uczenie się wynikające z lęku przed karą – złą oceną, wyśmiewaniem ze strony kolegów w klasie.

Podsumowanie

Zdecydowanie przyjemniejsza jest motywacja wewnętrzna, która sprawia, że podejmowane działanie daje nam satysfakcję. Bardzo często jest jednak tak, że „chcenie” nie przychodzi. Warto wtedy, skorzystać z zewnętrznej motywacji, zwykle ten rodzaj motywacja zamienia się po jakimś czasie, w motywację wewnętrzną. Jeśli tak się nie dzieje, warto wyznaczyć sobie jakąś nagrodę, która będzie miłym zwieńczeniem włożonych w nielubiane zadanie wysiłków.

Istotna jest próba „pracy własnej” nad budowaniem wewnętrznej motywacji. To właśnie m.in. dzięki zaciekawieniu jakimś tematem, poczuciu wpływ na daną sytuację – zwiększa się wewnętrzna motywacja. Istotne jest to, by świadomie zastanawiać się nad tym, co motywuje nas do podejmowania aktywności.

Ćwiczenie

1. Zapisz kilka czynności, które wykonujesz z czystej przyjemności, do których nie trzeba cię namawiać i dają Ci satysfakcję.
2. Zapisz kilka czynności, które wykonujesz napędzany typowo zewnętrzną motywacją.
3. Których czynności jest więcej?
4. Zastanów się co możesz zrobić, żeby zamienić swoją zewnętrzną motywację na motywację wewnętrzną?

Czas na utrwalenie poznanych koncepcji

Czy zdobyłeś/aś jakieś nowe cenne informacje, czytając ten wpis? Czy chciałbyś/łabyś, przyswoić je na dłużej i móc z nich korzystać na co dzień?

E-book „Motywacja Wewnętrzna i Zewnętrzna” to przewodnik po dwóch głównych typach motywacji i ich wpływie na nasze działania i procesy decyzyjne. Zawiera analizę, jak każdy rodzaj motywacji wpływa na zachowanie, naukę i osiągnięcia. Dołączona mapa myśli wizualnie podsumowuje kluczowe koncepcje i różnice między motywacjami wewnętrzną i zewnętrzną. Jest to nieocenione narzędzie dla każdego, kto chce zrozumieć i efektywnie wykorzystać swoje źródła motywacji.

Dokonując zakupu przyczynisz się również do rozwoju bloga i powstawania kolejnych map myśli związanych z efektywną nauka, motywacją, pamięcią, funkcjami mózgu.

Poszerz swoją wiedzę na temat motywacji do nauki:

• Rodzaje motywacji
• Jak zmotywować się do nauki? 18 skutecznych sposobów
• Motywacja wewnętrzna – co to jest i jak ją stosować podczas nauki?
• Flow – Stan przepływu. Jak z niego korzystać podczas nauki?
• Motywacja do nauki – w 6 krokach
• Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna – co to jest?
• Co to jest motywacja zewnętrzna?
• 10 pytań, które warto sobie zadać, aby zwiększyć motywację do nauki
• Jak się uczyć, gdy stracisz motywację: 7 wskazówek, które pomogą Ci wrócić na właściwe tory
• Dlaczego warto się uczyć? 16 powodów i korzyści, które Cię zainspirują i zmotywują
• Motywacja do nauki 3.0
• Brak motywacji do nauki: przyczyny i sposoby na ich przezwyciężenie
• Jak zmotywować się do nauki? 15 niezawodnych sposobów dla uczniów
• Motywacja do nauki – Co nas motywuje?
• Jak wytłumaczyć dziecku co to jest motywacja
• Jak za pomocą dialogu motywujacego przekonać dziecko do nauki gramatyki
• 7 potwierdzonych naukowo sposobów na zmotywowanie dziecka do nauki
• Znaczenie emocji w procesie uczenia się
• Hierarchia potrzeb Maslowa – znaczenie w edukacji