Co to jest motywacja zewnętrzna?

Pewnie wiele z was już słyszało o tym, że motywacja jest kluczem do osiągnięcia sukcesu, a to, co nas motywuje, ma ogromny wpływ na nasze osiągnięcia i postępy w nauce. Kiedy robimy coś z powodów innych niż czysta przyjemność, mamy do czynienia z motywacją zewnętrzną. Jednak nie wszystkie rodzaje motywacji zewnętrznej są sobie równe. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest motywacja zewnętrzna, czym różni się od motywacji wewnętrznej i jak ją wykorzystać podczas nauki.

Co to jest motywacja?

Motywacja to zgodnie z definicją Prof. Łukaszewskiego „Wszelkie procesy odpowiedzialne za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie działania.” Jest tym, co skłania nas do działania, niezależnie od tego, czy jest to wypicie szklanki wody, aby zmniejszyć pragnienie, czy przeczytanie książki, aby zdobyć wiedzę.

Motywacja obejmuje czynniki biologiczne, emocjonalne, społeczne i poznawcze, które aktywizują zachowanie. W codziennym użyciu termin „motywacja” jest często używany do określenia, dlaczego dana osoba coś robi i jest rozumiana jako siła napędowa ludzkich działań.

Psychologowie dzielą motywację na dwa rodzaje: motywację wewnętrzną i motywację zewnętrzną.

Motywacja zewnętrzna definicja

Motywacja zewnętrzna odnosi się do robienia czegoś nie dla samej przyjemności, ale w celu uzyskania określonego rezultatu, np. otrzymania nagrody lub uniknięcia kary.

Nagrody mogą być materialne, np. pieniądze lub oceny, lub niematerialne, np. pochwały lub sława. Karą może być zła ocena, nagana, krytyczne uwagi nauczycieli lub rodziców, odebranie dostępu do ulubionych rozrywek.

Przykłady motywacji zewnętrznej

Zastanów się, jaka jest Twoja motywacja do przeczytania tego artykułu. Czy próbujesz nauczyć się tego materiału, aby dobrze wypaść na zajęciach z psychologii? Jeśli tak, to jest to motywacja zewnętrzna, ponieważ dobra ocena jest zewnętrznym wzmocnieniem. Z drugiej strony, jeśli interesuje Cię pogłębianie wiedzy na temat ludzkiego zachowania, masz motywację wewnętrzną, ponieważ to Ty jesteś siłą napędową swojej motywacji.

Oto kilka innych przykładów motywacji zewnętrznej opartej na nagrodzie materialnej:

• Rywalizacja o trofeum lub nagrodę, np. w zawodach sportowych
• Odrabianie zadań szkolnych, aby uzyskać dobrą ocenę lub uniknąć złej
• Odrabiania lekcji nagradzane smakołykami lub ulubioną rozrywką
• Wykonywanie w prac domowych, których się nie lubi, aby otrzymać kieszonkowe

Przykłady motywacji zewnętrznej opartej na nagrodzie psychologicznej:

• Ciężka praca nad zadaniem lub projektem, aby otrzymać pochwałę i uznanie od nauczyciela lub rodziców
• Sprzątanie pokoju, aby nie otrzymać od rodziców/znajomych etykiety lenia i brudasa
• Aktywność na lekcjach, zajęciach, aby zyskać uwagę i uznanie kolegów
• Pomaganie ludziom w zamian za pochwały od przyjaciół lub rodziny
• Wykonywanie pracy w celu zwrócenia na siebie uwagi
• Zaangażować się w jakąś aktywność, aby uniknąć wstydu lub osądzenia

Czy motywacja zewnętrzna jest skuteczna?

Ten rodzaj motywacji może być bardzo skuteczny. Wystarczy pomyśleć o wszystkich przykładach z własnego życia, kiedy robiliśmy coś, co nie sprawiało nam przyjemności, w celu uzyskania jakiejś nagrody zewnętrznej.

Motywacja zewnętrzna nie jest czymś złym. Nagrody zewnętrzne mogą być użytecznym i skutecznym narzędziem motywującym do utrzymania motywacji i realizacji zadań. Może to być szczególnie ważne, gdy musisz wykonać coś, co uważasz za trudne lub nieciekawe, np. nudne zadanie domowe lub nużący projekt.

Motywacja zewnętrzna może być bardziej skuteczna dla niektórych osób niż dla innych. Pewne sytuacje mogą być również lepiej dopasowane dla tej formy motywacji. Dla niektórych osób korzyści płynące z nagród zewnętrznych są wystarczającą motywacją do ciągłej nauki lub pracy na wysokim poziomie. Dla innych bardziej motywujące są korzyści oparte na zaspakajaniu swoich wewnętrznych potrzeb (motywacja wewnętrzna) takich jak potrzeba kompetencji, autonomii czy więzi.

Motywację zewnętrzną najlepiej stosować w okolicznościach, w których nagroda jest stosowana na tyle oszczędnie, że nie traci swojego oddziaływania. Wartość nagrody może się zmniejszyć, jeśli jest ona zbyt duża. Jest to czasami określane mianem efektu nadmiernego uzasadnienia.

Jakie są wady stosowania motywacji zewnętrznej

Choć w niektórych przypadkach oferowanie nagród może zwiększać motywację, badacze odkryli, że nie zawsze tak jest. W rzeczywistości nadmierne nagradzanie może prowadzić do spadku motywacji wewnętrznej.

Zjawisko polegające na tym, że motywacja zewnętrzna może zakłócać motywację wewnętrzną, znane jest jako efekt nadmiernego uzasadnienia. Polega on na spadku zachowań motywowanych wewnętrznie po tym, jak dane zachowanie zostanie nagrodzone zewnętrznie, a następnie wzmocnienie zostanie przerwane lub jej wartość się wyczerpie.

Istnieją pewne dowody na to, że nadmierna ilość nagród zewnętrznych może prowadzić do spadku motywacji wewnętrznej. Nie wszyscy badacze są jednak zgodni w tej kwestii. Pomysł ten został po raz pierwszy zbadany w badaniu opublikowanym w 1973 roku.

W trakcie tego eksperymentu niektóre dzieci były nagradzane za zabawę flamastrami. Była to czynność, która już im się podobała i którą chętnie wykonywały. Inne dzieci nie były nagradzane za tę czynność. Gdy później zaproponowano im zabawę flamastrami w czasie zabawy, dzieci, które zostały nagrodzone za używanie ich wcześniej, wykazały niewielkie zainteresowanie ponowną zabawą. Natomiast dzieci, które nie były nagradzane, nadal bawiły chętnie bawiły się flamastrami.

W metaanalizie z 1994 roku znaleziono niewiele dowodów na poparcie wniosków z badania z 1973 roku. Stwierdzono, że motywacja zewnętrzna nie ma wpływu na długotrwałą radość z wykonywanych czynności. Jednak w kolejnej metaanalizie, opublikowanej w 2001 roku, znaleziono dowody na poparcie pierwotnej teorii z 1973 roku.

Wreszcie, w nowszej metaanalizie z 2014 r. stwierdzono, że motywacja zewnętrzna ma negatywne skutki tylko w bardzo specyficznych sytuacjach. Jednak w większości przypadków może być ona skuteczną formą motywacji.

Dlaczego nagradzanie i tak już wewnętrznie satysfakcjonującego zachowania miałoby prowadzić do nagłego braku zainteresowania? Jednym z powodów jest to, że ludzie mają tendencję do analizowania własnych motywacji, zastanawiania się dlaczego są zaangażowani w daną czynność. Po otrzymaniu zewnętrznej nagrody za wykonanie jakiegoś działania, przypisują zbyt duże znaczenie roli wzmocnienia zewnętrznego w swoim zachowaniu.

Innym możliwym powodem jest to, że czynności, które początkowo wydają się zabawą lub rozrywką, mogą przekształcić się w pracę lub obowiązki, jeśli są powiązane z nagrodą zewnętrzną. Nagrody zewnętrzne mogą być ważnym narzędziem motywującym do zachowania, ale eksperci ostrzegają, że należy je stosować ostrożnie, zwłaszcza w przypadku dzieci.

Jak i kiedy stosować motywację zewnętrzną?

Ważne jest, by przyjrzeć się konkretnej sytuacji i określić, czy nagrody zewnętrzne mogą pomóc w motywowaniu do działania. Poniżej znajdziesz kilka przykładów sytuacji, w których nagrody zewnętrzne mogą być skuteczne:

• Kiedy jesteś mało zainteresowany daną czynnością
• Kiedy brakuje Ci umiejętności, aby zacząć
• Kiedy potrzebna jest Ci krótkoterminowa motywacja do osiągnięcia określonego celu
• Gdy pracujesz nad długoterminowym projektem i potrzebujesz niewielkich bodźców, aby utrzymać motywację na wysokim poziomie

W takich sytuacjach nagrody powinny być niewielkie i powiązane bezpośrednio z wykonaniem określonego zachowania. Po wzbudzeniu wewnętrznego zainteresowania i zdobyciu pewnych niezbędnych umiejętności należy powoli wycofywać motywatory zewnętrzne i skupić się bardziej na motywacji wewnętrznej.

Podsumowanie

Motywacja zewnętrzna może być przydatna w przekonaniu siebie lub kogoś do wykonania zadania, ale ma też swoje ograniczenia. Pomocne może być zastanowienie się, czy w pewnych sytuacjach jesteśmy zmotywowani wewnętrznie czy zewnętrznie.

Czy cieszysz się na swój trening, bo założyłeś się z przyjacielem o to, kto schudnie najwięcej? W takim przypadku masz motywację zewnętrzną. Jeśli natomiast chętnie ćwiczysz, bo sprawia Ci to przyjemność i daje satysfakcję, jesteś zmotywowany wewnętrznie.

Przed rozpoczęciem zadania opartego na nagrodzie warto upewnić się, czy jest ona na pewno wystarczająco motywująca. Motywatory zewnętrzne mogą być użytecznym narzędziem pomagającym w nauce i wykonywaniu zadań, które budzą niechęć, jeśli są stosowane z umiarem.

Dla niektórych osób bardziej atrakcyjne są psychologiczne motywatory zewnętrzne. Dla innych bardziej atrakcyjne są nagrody materialne. Należy jednak pamiętać, że motywacja zewnętrzna nie zawsze jest skuteczna.

W zależności od tego, jak jest stosowana, możliwe jest, że motywacja zewnętrzna może mieć negatywne skutki długoterminowe. Jest to prawdopodobnie skuteczna metoda, jeśli stosuje się ją jako uzupełnienie innych form motywacji.

Poszerz swoją wiedzę na temat motywacji:

• Rodzaje motywacji
• Jak zmotywować się do nauki? 18 skutecznych sposobów
• Motywacja wewnętrzna – co to jest i jak ją stosować podczas nauki?
• Flow – Stan przepływu. Jak z niego korzystać podczas nauki?
• Motywacja do nauki – w 6 krokach
• Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna – co to jest?
• Co to jest motywacja zewnętrzna?
• 10 pytań, które warto sobie zadać, aby zwiększyć motywację do nauki
• Jak się uczyć, gdy stracisz motywację: 7 wskazówek, które pomogą Ci wrócić na właściwe tory
• Dlaczego warto się uczyć? 16 powodów i korzyści, które Cię zainspirują i zmotywują
• Motywacja do nauki 3.0
• Brak motywacji do nauki: przyczyny i sposoby na ich przezwyciężenie
• Jak zmotywować się do nauki? 15 niezawodnych sposobów dla uczniów
• Motywacja do nauki – Co nas motywuje?
• Jak wytłumaczyć dziecku co to jest motywacja
• Jak za pomocą dialogu motywujacego przekonać dziecko do nauki gramatyki
• 7 potwierdzonych naukowo sposobów na zmotywowanie dziecka do nauki
• Znaczenie emocji w procesie uczenia się
• Hierarchia potrzeb Maslowa – znaczenie w edukacji