Taksonomia Blooma jako strategia efektywnej nauki

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, jak to jest, że niektóre informacje utkwiły Wam w głowie na zawsze, a inne ulotniły się sekundę po przeczytaniu?

Czy jest jakiś sposób, aby nauka była nie tylko efektywna, ale też – uwaga, uwaga – przyjemna i satysfakcjonująca? 😮 Otóż jest! Właśnie wkraczamy w świat tajemnej taksonomii Blooma, która jest jak podróż po różnych poziomach naszego myślenia. I nie, nie będziemy tu mówić językiem naukowym, zapomnijcie o skomplikowanych terminach i teoriach. Zanurzmy się razem w praktycznej, życiowej mądrości, którą ta taksonomia nam oferuje i odkryjmy, jak może ona totalnie zmienić nasze podejście do nauki na co dzień. Wsiadajcie do pociągu wiedzy, sprawdźmy razem, jak ten Bloom miał wszystko poukładane i jak możemy to wykorzystać! 🚂💨

Co to jest taksonomia Blooma?

Taksonomia Blooma to hierarchiczny system klasyfikacji poziomów myślenia, który został opracowany w 1956 roku przez grupę psychologów edukacyjnych pod przewodnictwem Benajamina Blooma. Taksonomia Blooma pierwotnie miała służyć jako narzędzie do opracowania testów i zadań wymagających różnych poziomów myślenia.

Taksonomia Blooma składa się z sześciu poziomów myślenia, które odzwierciedlają stopniowe złożenie i abstrakcyjność procesów myślowych:

Pamiętanie – najniższy poziom, który obejmuje zdolność do przyswojenia i zapamiętania informacji.
Zrozumienie – poziom, na którym osoba uczące się rozumie i interpretuje informacje.
Zastosowanie – poziom, na którym osoba ucząca się potrafi zastosować zdobytą wiedzę w praktyce.
Analiza – poziom, na którym uczeń potrafi dokonywać dekonstrukcji i analizy informacji, a także wykrywać zależności między nimi.
Ocena – Łączenie elementów w spójną lub funkcjonalną całość; reorganizacja elementów w nowy wzór lub strukturę poprzez generowanie, planowanie lub produkcję.
Tworzenie – Łączenie elementów w spójną lub funkcjonalną całość; reorganizacja elementów w nowy wzór lub strukturę poprzez generowanie, planowanie lub produkcję.

Pomyślmy o tym tak: wyobraź sobie odwróconą piramidę, na której każdy kolejny stopień symbolizuje głębszy, bardziej wymagający poziom myślenia. Otóż, na każdym poziomie tej piramidy umieszczamy różne umiejętności naszego mózgu, począwszy od prostego zapamiętywania faktów, przez rozumienie, aż po kreatywne i krytyczne myślenie. Im wyżej wspinasz się po tej piramidzie umysłowej, tym bardziej zaawansowane i głębokie stają się Twoje umiejętności intelektualne.

Pierwotnie, nasz kumpel Bloom oraz jego drużyna wykorzystali tę piramidę jako narzędzie, które miało pomagać w tworzeniu różnych testów i zadań edukacyjnych, tak aby dobrze sprawdzały one różnorodne umiejętności umysłowe studentów. W praktyce chodziło o to, żeby nie tylko pytać „co wiesz?”, ale też „co umiesz z tym zrobić?”. Nieźle, co? Przydatne? Myślę, że tak! W końcu to nie tylko nauka na pałę, ale nauka z głową i dla głowy!

Gdyby zobrazować Taksonomię Blooma to mogła by wyglądać tak.

Poziom 1: Pamiętanie

Pamiętanie to najniższy poziom taksonomii Blooma, który obejmuje zdolność do przyswojenia i zapamiętania informacji. Na tym poziomie, uczeń lub student musi skupić się na zapamiętaniu faktów, pojęć lub terminów, które są niezbędne do wykonania zadania lub rozwiązania problemu.

Jednym z kluczowych elementów w procesie zapamiętywania jest koncentracja i skupienie uwagi na informacji oraz przetworzenie informacji na odpowiedni poziomie , którą chcemy zapamiętać. Ważne jest, aby wyeliminować wszelkie czynniki, które mogą rozpraszać naszą uwagę i uniemożliwić skuteczne przyswojenie informacji.

Innym ważnym elementem jest powtarzanie informacji. Dobrze sprawdza się technika aktywnego powtarzania, ponieważ jest to skuteczny sposób na zapamiętanie informacji, oparty na badaniach nad ludzką pamięcią. Ponadto, korzystanie z różnych metod wizualizacji informacji, np. tworzenie map myśli, notatek czy diagramów, może pomóc w przyswojeniu i zapamiętaniu informacji.

Pamiętanie jest ważnym etapem w procesie nauki, ale nie jest wystarczające samo w sobie. Poziom pamięci jest jedynie etapem w drodze do bardziej zaawansowanych poziomów myślenia, takich jak zrozumienie, zastosowanie, analiza, tworzenie i ocena.

Metody nauki	Rodzaje pytań, które należy sobie zadawać
Zrób i używaj fiszek dla kluczowych terminów.	Jak zdefiniowałbyś…?
Zrób listę lub oś czasu głównych wydarzeń.	Wymień _________ w kolejności.
Wymień główne cechy czegoś/kogoś.	Kim było/byli…?

Dodatkowe pytania:

Gdzie … ?
Jak … ?
Kiedy … ?
Kto … ?
Co ..?
Który …?
Dlaczego….?
Ilu…?

Poziom 2: Zrozumienie

Zrozumienie to poziom taksonomii Blooma, który wymaga od uczącego się zrozumienia i interpretacji informacji. Na tym poziomie kluczowe jest nie tylko zapamiętanie informacji, ale także zrozumienie ich znaczenia i sposobu działania.

Uczeń lub student musi poświęcić czas na wyjaśnienie sobie pojęć, zdefiniowanie terminów i zrozumienie relacji między nimi. Można to osiągnąć poprzez analizę informacji i jej interpretację, a także poprzez zadawanie pytań, które pomogą lepiej zrozumieć temat.

Ważne jest również, aby umiejętnie łączyć różne elementy wiedzy, tworząc złożone związki między nimi i budując bardziej kompleksowe zrozumienie tematu. Korzystanie z przykładów i analogii może pomóc w zrozumieniu abstrakcyjnych pojęć lub teorii.

Poziom zrozumienia jest ważny, ponieważ umożliwia praktyczne zastosowanie wiedzy w różnych kontekstach. Bez zrozumienia, zapamiętane informacje pozostają bezużyteczne i trudne do zastosowania w praktyce. Zrozumienie jest więc kluczowe dla bardziej zaawansowanych poziomów myślenia, takich jak zastosowanie, analiza, ocena i tworzenie.

Metody nauki	Rodzaje pytań, które należy sobie zadawać
Napisz własnymi słowami streszczenie rozdziału.	Dlaczego…?
Wyjaśnij główną myśl rozdziału.	Jaka jest główna myśl rozdziału___________?
Przedyskutuj treść z partnerem lub wyjaśnij mu ją.	Jak wyjaśniłbyś ______________?

Dodatkowe pytania:

Czy możesz opowiedzieć własnymi słowami … ?
Czy możesz przedstawić krótki zarys … ?
Czy możesz wyjaśnić co się dzieje, gdy … i co to oznacza ?
Jak sklasyfikowałbyś/podsumowałbyś/scharakteryzowałbyś … ?
Jak sparafrazowałbyś znaczenie … ?
Jaka jest główna idea … ?
Jaki podałbyś przykład na … ?
Jakie różnice istnieją pomiędzy … ?
Które fakty lub idee pokazują, że … ?
Które stwierdzenia pasują do … ?

Poziom 3: Zastosowanie

Zastosowanie to poziom taksonomii Blooma, który wymaga od osoby uczącej się zastosowania zdobytej wiedzy w praktyce. Na tym poziomie uczeń/student musi zrozumieć, jakie informacje są istotne w danym kontekście i jak je wykorzystać, aby osiągnąć określony cel.

Uczeń musi również znać różne sposoby na zastosowanie wiedzy w praktyce i potrafić wybrać odpowiedni sposób na rozwiązanie danego problemu. Przykłady zastosowania wiedzy w praktyce mogą obejmować rozwiązywanie problemów, tworzenie nowych rozwiązań, planowanie i podejmowanie decyzji.

Poziom zastosowania jest ważny, ponieważ umożliwia praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy. Bez zastosowania, wiedza pozostaje teoretyczna i bezużyteczna. Zastosowanie wiedzy w praktyce umożliwia osiągnięcie celów, rozwiązywanie problemów i podejmowanie bardziej świadomych decyzji.

Metody nauki	Rodzaje pytań, które należy sobie zadawać
Szukaj konkretnych przykładów dla abstrakcyjnych idei.	Dlaczego ___________ działa/nie działa?
Rozwiąż problemy praktyczne i wykonaj ćwiczenia.	Jak zmieniłbyś________________?
Napisz instrukcję lub przewodnik po rozdziale, z którego mogliby korzystać inni.	Jak opracowałbyś zestaw instrukcji dotyczących…?

Dodatkowe pytania:

Czy znasz inne zastosowania … ?
Dlaczego ten fakt ma znaczenie dla … ?
Jak rozwiązałbyś problem … ?
Jak zademonstrowałbyś użycie … ?
Jak zorganizowałbyś … aby pokazać … ?
Jaki byłby rezultat zastosowania … do … ?
Jakie przykłady zastosowania … ?
Jakie pytanie zadałbyś przeprowadzając wywiad z … ?
Które fakty wybrałbyś, aby pokazać … ?
Której metody użyłbyś do … ?
W jaki sposób zastosujesz … ?

Poziom 4: Analiza

Analiza to kolejny poziom taksonomii Blooma, który wymaga od uczącego się umiejętności dokonywania dekonstrukcji i analizy informacji. Na tym poziomie osoba ucząca się musi umieć rozłożyć wiedzę na elementy składowe i zrozumieć ich wzajemne relacje.

Uczeń na poziomie analizy musi umieć wykrywać zależności między różnymi elementami wiedzy, rozumieć, jakie elementy są ze sobą powiązane, a które nie. Na tym poziomie uczniowie muszą być w stanie dokonywać analizy informacji, odkrywać ukryte wzorce i związki, a także wykrywać błędy logiczne w argumentacji.

Przykładowe zadania na poziomie analizy to m.in. klasyfikowanie, porównywanie, rozkładanie na części składowe, identyfikacja korelacji, a także dokonywanie oceny argumentów i wniosków.

Poziom analizy jest ważny, ponieważ umożliwia osiągnięcie większej głębi zrozumienia i umiejętności myślenia krytycznego. Pozwala to na dokładniejsze zrozumienie problemów i sytuacji oraz umiejętność podejmowania bardziej racjonalnych decyzji.

Uczenie się na poziomie analizy wymaga od ucznia nie tylko wiedzy, ale również umiejętności analitycznych i logicznego myślenia. Dlatego też jest to poziom wymagający sporej aktywności i zaangażowania uczącego się w proces nauki.

Metody nauki	Rodzaje pytań, które należy sobie zadawać
Wygeneruj listę czynników przyczyniających się do tego.	Jak ten element wpływa na całość?
Określ znaczenie poszczególnych elementów lub cech.	Jakie znaczenie ma ta część lub cecha?
Napisz instrukcję lub przewodnik po rozdziale, z którego mogliby korzystać inni.	Jak opracowałbyś zestaw instrukcji dotyczących…?

Dodatkowe pytania:

Co myślisz o … ?
Co Twoim zdaniem wynika z … ?
Jak powiązałbyś … z … ?
Jak sformułowałbyś wnioski z … ?
Jak sklasyfikowałbyś … biorąc pod uwagę … ?
Jak zilustrowałbyś … aby pokazać … ?
Jaka relacja istnieje pomiędzy … i … ?
Jaki jest motyw działania … ?
Jaki przedstawiłbyś dowód na istnienie … ?
Jakie są różnice i podobieństwa pomiędzy … ?
Jakie znasz części lub cechy i do czego one służą … ?
W jaki sposób … jest skorelowany z … ?

Poziom 5: Synteza

Synteza to kolejny poziom taksonomii Blooma ( w jej oryginalnej wersji z 1956, w nowej wersji z 2001 Synteza została zastąpiona przez Tworzenie) , który wymaga od uczącego się umiejętności łączenia różnych elementów w nowe struktury. Na tym poziomie uczeń/student musi umieć łączyć i organizować zdobyte informacje w sposób twórczy i oryginalny, aby stworzyć coś nowego i wartościowego.

Uczeń na poziomie syntezy musi umieć łączyć elementy wiedzy w nowe całości, tworzyć nowe pomysły i rozwiązania problemów, a także umiejętnie wykorzystywać zdobytą wiedzę w praktyce. Na tym poziomie uczniowie muszą być w stanie łączyć różne elementy wiedzy, a następnie tworzyć z nich nowe, złożone struktury.

Przykładowe zadania na poziomie syntezy to m.in. projektowanie, tworzenie, konstruowanie, planowanie, a także generowanie nowych pomysłów i rozwiązań.

Uczenie się na poziomie syntezy wymaga od ucznia umiejętności łączenia różnych elementów wiedzy w sposób twórczy i oryginalny. Dlatego też jest to poziom wymagający sporej aktywności i zaangażowania uczącego się w proces nauki.

Metody nauki	Rodzaje pytań, które należy sobie zadawać
Uogólnianie informacji z lektur i skryptów.	Opracuj wniosek, który przedstawi główną ideę lub myśl……
Skondensuj i przedstaw treść ponownie w jednym lub dwóch zdaniach.	Jak można sparafrazować te informacje w 1-2 zwięzłych zdaniach?
Porównaj i przeciwstaw.	Co sprawia, że _____________ jest podobny lub różni się od ____________?

Dodatkowe pytania:

Jak byś uogólnił…?
Jak wyraziłbyś…?
Jakie informacje można wywnioskować z…?
Co zaobserwowałeś…?
Co to oznacza?
Wybierz prawidłową odpowiedź.
Podaj własnymi słowami.
Czy to jest to samo, co …?
Podaj przykład …
Wybierz najlepszą definicję …?
To przedstawia … .
Czy ważne jest, że …?
Co wydaje się prawdopodobne? Pokaż na wykresie, w tabeli, na wykresie itp.
Które stwierdzenia najlepiej potwierdzają …?
Jakie ograniczenia można by dodać?

Poziom 6: Ocenianie

W kontekście taksonomii Blooma, poziom oceny jest piątym poziomem na ścieżce rozwoju umiejętności poznawczych. Ten poziom koncentruje się na umiejętności dokonywania oceny i krytycznej analizy informacji, a także na formułowaniu własnych wniosków i argumentów.

Uczeń na poziomie oceny musi wykazać się umiejętnością odróżnienia faktów od opinii, dokonywania oceny wartości argumentów i podejmowania decyzji opartych na swojej analizie. Aby osiągnąć ten poziom, uczeń musi posiadać pewną ilość wiedzy i umiejętności wynikające z niższych poziomów taksonomii Blooma, takich jak pamiętanie, zrozumienie, zastosowanie i analiza.

Na poziomie oceny uczeń musi wykorzystać zdobytą wcześniej wiedzę i umiejętności do oceny informacji i formułowania własnych wniosków oraz argumentów. Wymaga to umiejętności krytycznego myślenia, analizy logicznej i wykorzystywania narzędzi takich jak rozumowanie dedukcyjne czy logiczna analiza argumentów. Osoba ucząca się na poziomie oceny jest w stanie dokonywać wyborów opartych na krytycznej analizie, co może być niezwykle ważne w różnych sytuacjach życiowych, zarówno w sferze prywatnej, jak i zawodowej.

Metody nauki	Rodzaje pytań, które należy sobie zadawać
Zdecyduj, czy lubisz, nie lubisz, zgadzasz się lub nie zgadzasz z autorem lub decyzją.	Jaka jest Twoja opinia na temat ________? Jakie dowody i powody potwierdzają Twoją opinię?
Zastanów się, co byś zrobił, gdybyś został poproszony o dokonanie wyboru.	Jak byś to poprawił?
Określ, które podejście lub argument jest najskuteczniejszy.	Który argument lub podejście jest silniejsze? Dlaczego?

Dodatkowe pytania:

Czy dane, na podstawi których sformułowano wnioski są wiarygodne?
Czy lepiej w sytuacji … użyć …, czy … ? Dlaczego?
Czy zgadzasz się z postępowaniem … ?
Dlaczego … wybrał … do osiągnięcia swoich celów?
Jak oceniasz (wartość / wagę …) … ?
Jak oszacowałbyś … ?
Jak udowodniłbyś/obaliłbyś … ?
Jaki sposób postępowania poleciłbyś do … i dlaczego?
Jakich cytatów użyłbyś, aby obronić postępowanie … ?
Jakie priorytety nadałbyś … i dlaczego?
Jakiego wyboru dokonałbyś na miejscu … i dlaczego?

Poziom 7: Tworzenie

Tworzenie to najwyższy poziom taksonomii Blooma, na którym uczeń potrafi łączyć różne elementy wiedzy, tworząc coś zupełnie nowego. Na tym poziomie uczeń musi być w stanie generować, planować oraz produkcjować nowe pomysły i rozwiązania, w oparciu o zdobytą wiedzę i umiejętności.

Tworzenie wymaga od ucznia umiejętności łączenia i reorganizowania różnych elementów wiedzy, w sposób zupełnie oryginalny i kreatywny, aby powstała spójna lub funkcjonalna całość. Na tym poziomie uczeń potrafi wykorzystać swoją wiedzę w praktyce, tworząc coś wartościowego i nowego.

Przykładowe zadania na poziomie tworzenia to m.in. tworzenie nowych rozwiązań problemów, projektowanie, wynajdowanie nowych sposobów wykorzystania wiedzy, a także kreowanie nowych pomysłów i koncepcji.

Poziom tworzenia jest ważny, ponieważ pozwala na rozwijanie kreatywności i umiejętności wdrażania innowacyjnych rozwiązań. Uczniowie na tym poziomie potrafią samodzielnie tworzyć coś nowego, co może przyczynić się do rozwoju i postępu w różnych dziedzinach.

Uczenie się na poziomie tworzenia wymaga od ucznia dużej samodzielności i inicjatywy w procesie nauki. Uczeń musi umieć wykorzystać zdobytą wiedzę, aby stworzyć coś wartościowego i oryginalnego, co wymaga zarówno dużej wiedzy, jak i kreatywności.

Metody nauki	Rodzaje pytań, które należy sobie zadawać
Zbuduj model i wykorzystaj go, aby nauczyć tej informacji innych.	Jak można stworzyć model i wykorzystać go do przekazania tej informacji innym?
Zaprojektuj eksperyment.	Jaki eksperyment możesz wykonać, aby zademonstrować lub przetestować tę informację?
Napisz krótką historię na temat koncepcji.	Jak można opowiedzieć tę informację w formie opowiadania lub wiersza?

Co by się stało, gdyby…?
Wymień sposoby, w jakie można…?
Czy możesz przeprowadzić burzę mózgów z listą nowych i nietypowych zastosowań dla …?
Czy możecie opracować propozycję, która …?
Jak przetestowałbyś …?
Jakie alternatywy zaproponowałbyś dla …?
Jak jeszcze można by …?
Opisz zasadę lub wspólne rozumienie dotyczące …?
Jak zaprojektowałbyś plan do…?
Co mógłbyś wymyślić, aby…?
Jakie zmiany wprowadzilibyście, aby zrewidować…?1
Jak korzystać z poziomów myślenia

Przykład jak wykorzystać Taksonomię Blooma do nauki Taksonomii Blooma 😉

Co to jest Taksonomia Blooma?

Taksonomia Blooma to klasyfikacja, która definiuje różne poziomy ludzkiego poznania, w tym myślenie, uczenie się i rozumienie.

Jakie znaczenie ma koncepcja Taksonomii Blooma?

Taksonomię Blooma można wykorzystać do ulepszania procesu uczenia się i rozumienia złożonych zagadnień.

Jakie zastosowanie ma Taksonomia Blooma?

Znajdowanie znaczeń słów, złożonych idei, rozumienie i stosowanie ich w praktyce.
Znajdowanie ważnych szczegółów i zapamiętywanie ich.
Rozumienie przekazu autora.
Tworzenie zwięzłych podsumowań.

🌟 Ten artykuł Cię zainspirował? Podziel się z innymi ! 📚

Właśnie przeczytałeś/aś wartościowy wpis. Dlaczego warto podzielić się nim w mediach społecznościowych?

Rozpowszechniasz wartościową wiedzę 🧠
Promujesz merytoryczne treści i doceniasz pracę autora.
Stajesz się źródłem inspiracji 💡
Dajesz znajomym szansę na odkrycie nowych perspektyw.
Inicjujesz ciekawe dyskusje 💬
Tworzysz okazje do wymiany myśli i wzmacniasz relacje.
Poszerzasz horyzonty innych 🌍
Przyczyniasz się do edukacji swojego kręgu znajomych.
Budujesz lepszy internet 🌐
Promujesz wartościowe treści w morzu informacji.

Działaj teraz! 🚀 Kliknij przycisk udostępniania poniżej i dołącz do ruchu szerzenia wiedzy. Wspólnie możemy sprawić, że świat stanie się mądrzejszy i bardziej inspirujący!

#DzielęSięWiedzą #InspiracjaNaDziś

Dowiedz się więcej na temat efektywnej nauki:

Źródła:

_{^{Anderson, L. W., & Krathwohl, D. (Eds.). (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Longman.}}
_{^{Bloom, B., Englehart, M. Furst, E., Hill, W., & Krathwohl, D. (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook I: Cognitive domain. New York, Toronto: Longmans, Green.}}
_{^{Fink, L. D. (2013). Creating significant learning experiences: An integrated approach to designing college courses. John Wiley & Sons.}}
_{^{Tolman, A.O. (2021). Graphic of Bloom’s Taxonomy. https://sites.google.com/site/ttmcollaboration/home/files?authuser=0}}
_{^{Wiggins, G. P., & McTighe, J. (2005). Understanding by design. ASCD.}}