Motywacja wewnętrzna – co to jest i jak ją stosować podczas nauki?

Czy zastanawiałeś się kiedyś co powoduje, że niektórzy ludzie są tak ciekawi świata, że zadają nieskończoną ilość pytań i chętnie uczą się nowych rzeczy?

Czy wiesz, co popycha naukowców do inwestowania ogromnego wysiłku intelektualnego i sporych nakładów czasu na często monotonne badania, które zazwyczaj nie dają szybkich i satysfakcjonujących rezultatów?

Czy pomyślałeś, dlaczego jest tak wiele osób, które chcą bezinteresownie pomagać ludziom i zwierzętom, poświęcając im dużą część własnego życia?

Co MOTYWUJE to osoby do wysiłku?

Otóż jest to..

Motywacja wewnętrzna

Motywacja wewnętrzna polega na tym, że podejmujemy działanie, bo po prostu lubimy wykonywać daną czynność lub postrzegamy ją jako okazję do odkrywania, uczenia się i urzeczywistniania naszego potencjału. Robimy to, ponieważ jest to przyjemne i interesujące, a nie z powodu zewnętrznego bodźca lub presji, aby to zrobić, np. oceny, nagrody lub terminu egzaminu.

Motywacja daje człowiekowi energię, nadaje kierunek jego działaniu, a także wytrwałość w dążeniu do założonego celu. Źródło motywacji może pochodzić z naszego wnętrza (tzw. motywacja wewnętrzna) lub być zewnętrzne w stosunku do nas (tzn. motywacja zewnętrzna).

Przykładem motywacji wewnętrznej może być czytanie książki, w tym przypadku sam akt czytania sprawia nam przyjemność i interesujemy się daną historią lub tematem, a nie czytamy dlatego, że musimy napisać esej na ten temat, aby zaliczyć zajęcia.

 Inne przykłady motywacji wewnętrznej to:

• Uprawianie sportu, ponieważ sprawia Ci to przyjemność, a nie po to, by zdobyć nagrodę.
• Uczenie się nowego języka, ponieważ lubisz doświadczać nowych rzeczy, a nie dlatego, że wymaga tego Twoja praca.
• Spędzanie czasu z kimś, ponieważ lubisz jego towarzystwo, a nie dlatego, że może on podnieść twoją pozycję społeczną.
• Praca nad nowym kodem ze względu na fakt, że sama ta czynność sprawia Ci satysfakcję.
• Ćwiczenie, ponieważ lubisz fizyczne wyzwania dla swojego ciała, a nie po to, by schudnąć lub zmieścić się w jakiś strój.
• Wolontariat, ponieważ czujesz się zadowolony i spełniony, a nie dlatego, że chcesz się tym chwalić lub zostałeś do tego zmuszony.
• Idziesz pobiegać, ponieważ uważasz to za relaksujące lub próbujesz pobić swój osobisty rekord, a nie wygrać zawody.
• Przyjmowanie na siebie większej odpowiedzialności podczas nauki, ponieważ lubisz wyzwania i czujesz że lepiej rozumiesz otaczający Cię świat, a nie po to, by dostać najlepszą ocenę lub pochwały.
• Rysowanie, ponieważ czujesz się spokojny i szczęśliwy, kiedy rysujesz, a nie żeby zyskać lajki i pochwały od innych.

Zastanów się przez chwilę, jaka jest Twoja motywacja do przeczytania tego artykułu. Jeśli czytasz go, ponieważ interesujesz się psychologią lub  po prostu chcesz dowiedzieć się więcej na temat motywacji, wtedy działasz w oparciu o motywację wewnętrzną.

Ale być może czytasz to, ponieważ musisz nauczyć się tej wiedzy do egzaminu i chcesz uniknąć otrzymania złej oceny. Wtedy działasz w oparciu o motywację zewnętrzną.

Teoria motywacji wewnętrznej

Teoria motywacji wewnętrznej jest ściśle związana z badaniami dwóch profesorów psychologii Edwarda Deci i Richarda Ryana. Owocem tych badań jest  tzw. Teoria Samodeterminacji (Self Determination Theory).

Kluczowymi pojęciami w teorii samodeterminacji są trzy podstawowe ludzkie potrzeby psychologiczne:

• autonomia
• kompetencja
• poczucie więzi

To właśnie chęć ich zaspokojenia sprawia, że ludzie osiągają stan motywacji wewnętrznej (autonomicznej) , a przynajmniej się do niego zbliżają. Bez zaspokojenia tych potrzeb człowiek nie może osiągnąć motywacji wewnętrznej a co za tym idzie, uczy się i pracuje mniej efektywnie, nauka, praca przynosi mu mniejsze zadowolenie lub zupełny brak zadowolenia, ma też często problemy ze zdrowiem.

POTRZEBA AUTONOMII

Ludzie mają potrzebę poczucia, że są panami własnego losu i że mają przynajmniej pewną kontrolę nad swoim życiem. Wiąże się z potrzebą człowieka, aby był on przyczyną zdarzeń a nie liściem niesionym przez wiatr przypadkowych zdarzeń, i że może kreować te zdarzenia uwzględniając osobiste wartości.  Jednocześnie, co podkreślają autorzy, autonomia nie wyklucza zależności od innych ludzi. Jest raczej rozumiana jako możliwość dokonywania wyboru. W prawidłowym funkcjonowaniu człowieka, kluczowe jest bowiem nie tylko myślenie o sobie, jako o osobie skutecznej, efektywnej i kompetentnej, ale również postrzeganie swojego zachowania jako pochodzącego z wewnątrz i zgodnego z jego pragnieniami.

POTRZEBA KOMPETENCJI

Jest to pragnienie odczuwania własnej efektywności i poczucie sensu podejmowanych działań. Człowiek, dzięki tej potrzebie, zainteresowany jest własną aktywnością, otwarty na nowe doświadczenia i chętny do uczenia się nowych rzeczy.

Ludzie, którzy czują się kompetentni w działaniu i skuteczni w osiąganiu określonych wyników, podejmują je ze względu na wewnętrzną motywację. Im lepiej wykonujemy jakąś czynność, tym chętniej ją powtarzamy, gdyż przynosi nam ona zaspokojenie poczucia kompetencji.

POTRZEBA WIĘZI (relacji)

Ludzie potrzebują poczucia przynależności i więzi z innymi; każdy z nas w pewnym stopniu potrzebuje innych ludzi. Odnosi się to do interakcji z innymi ludźmi, uczucia przywiązania oraz doświadczenia opieki, troski i zainteresowania ze strony innych osób.

Czasami głównym powodem, dla którego człowiek rozpoczyna wykonywanie nielubianej czynności, jest fakt, że osoba ważna dla niego, z którą chce zachować dobre relacje, demonstruje i ceni daną czynność. W trakcie życia istnieje dużo większe prawdopodobieństwo, że motywacja wewnętrzna rozkwitnie w sytuacji, gdy jednostka będzie utrzymywać bezpieczne więzi z innymi. Badania wykazały większe zaangażowanie w naukę u studentów, którzy postrzegali swoich nauczycieli, jako ciepłych i opiekuńczych.

Istnieją jednak takie sytuacje, w których potrzeba więzi jest mniej znacząca niż potrzeba autonomii i kompetencji. Istnieją działania, które wykonujemy z ogromną radością, płynącą z samego ich wykonywania, a które odbywają się w izolacji od innych ludzi (piesze wycieczki, bieganie, czytanie książek itp.). Jednak utrzymywanie relacji z innymi okazuje się dostarczać niezbędnego wsparcia i dostarcza poczucia bezpieczeństwa, potrzebnego także do wykonywania niektórych czynności w samotności.

Jak wzbudzić w sobie motywację wewnętrzną podczas nauki, pracy?

Autonomia w trakcie nauki

Kiedy jako osoba ucząca się  masz poczucie kontroli nad swoją nauką, wzrasta Twoja wewnętrzna motywacja, jesteś bardziej skłonny wytrwać przy trudnych zadaniach i ucząc się przetwarzać informacje na głębszym poziomie.

Aby wzmacniać swoją autonomię, możesz samodzielnie wyznaczać sobie cele nauki, świadomie decydować o kolejności nauki poszczególnych przedmiotów oraz stosowania strategii uczenia się, które są dla ciebie najlepsze.

Jeżeli do opracowania danego zagadnienia możesz samodzielnie wybrać podręcznik lub źródła, to skorzystaj z tego.

Jeżeli zamiast pisać np. wypracowanie możesz przedstawić swoją wiedzę w inny sposób np. w formie mapy myśli, to wykorzystaj tę możliwość. Nauka zgodna z Twoimi preferencjami będzie dawała Ci dużo więcej frajdy i wzbudzała motywację wewnętrzną.

Wypracuj swoje własne strategie uczenia się i przyswajaj wiedzę w formie jaką lubisz i która daje Ci satysfakcję oraz czasie, który Ty uważasz za optymalny.  

Poczucie kompetencji w trakcie uczenia się

Badania wykazały, że kiedy osoba ucząca się postrzegają siebie jako kompetentną w uczeniu się, rozwija bardziej wewnętrzne motywy uczenia się, nawet w obliczu przeszkód.

Aby zyskać taką kompetencję i poczucie skuteczności należy poznać i stosować w praktyce techniki efektywnej nauki takie jak np. tworzenie map myśli, głębokie przetwarzanie informacji, strategie takie jak SQ3R, umiejętność planowania powtórek itd., które decydują o tym na jak długo i jak skutecznie zapamiętujesz i rozumiesz nowe informacje. Kiedy zaczniesz stosować właściwe strategii dopasowane to przedmiotów i treści, które musisz przyswoić, zyskasz poczucie skuteczności i kompetencji.

Ważne jest też aby zadania, którym musisz sprostać były na odpowiednim poziomie. Za proste zadanie nie będzie dla Ciebie wyzwaniem i szybko się nim znudzisz. Za trudne zadanie, któremu nie możesz sprostać, może sprawić, że utracisz motywację i szybko się poddasz.

W przypadku zbyt trudnych zadań dobrze jest poprosić kogoś o pomoc w zrozumieniu, pokazaniu jak rozwiązać zadanie lub jakich metod i strategii użyć podczas nauki. Wykorzystasz w ten sposób również potrzebę więzi i przynależności, które przełożą się na wzrost Twojej motywacji wewnętrznej.

Zaspakajanie potrzeby więzi podczas uczenia się

Poczucie więzi podczas nauki odnosi się do potrzeby, by czuć się połączonym z innymi, otoczonym opieką i wsparciem. Badania wykazują, że izolacja społeczna i samotność są związane z niepokojem, niższymi osiągnięciami intelektualnymi, zmniejszoną samokontrolą i gorszym zdrowiem. Natomiast kiedy osoba ucząca się  ma poczucie przynależności, doświadcza wartościowych relacji, to przekłada się to na wyższą samoocenę, lepsze wyniki w nauce i lepsze samopoczucie.

Jeżeli to tylko możliwe, to znajdź partnera lub partnerkę do nauki lub stwórz bardzo małą grupę znajomych, którzy wspólnie sprawdzają swoja wiedzę podczas wspólnych sesji nauki. Zyskasz nie tylko poczucie przynależności do grupy  ale również natychmiastowy feedback na temat tego w jakim zakresie opanowałeś materiał i czy potrafisz go w jasny i sensowny sposób przekazać innym. Jeśli nie masz takiej możliwość to pomyśl nad nauką np. w bibliotece gdzie będziesz otoczony ludźmi, którzy również przyszli tam pogłębiać swoją wiedzę.

Korzyści płynące z motywacji wewnętrznej

Wytrwałość: Motywacja wewnętrzna zazwyczaj przekłada się na wyższy poziom wytrwałości. Ponieważ podejmujesz się zadania lub czynności dla osobistego poczucia spełnienia i satysfakcji, a nie dla nagrody, bardziej prawdopodobne jest, że będziesz pracować nad nim, aż do osiągnięcia sukcesu, niż gdybyś miał niewielkie lub żadne osobiste poczucie zaangażowania.

Zaangażowanie: Kiedy nauka, praca, którą wykonujesz, sprawia Ci przyjemność i czerpiesz z niej poczucie przyjemności, jest bardziej prawdopodobne, że będziesz w nią mocno zaangażowany.

Efektywność uczenia się: Badania pokazują, że motywacja wewnętrzna wspomaga proces przyswajania nowej wiedzy dużo lepiej niż motywacja zewnętrzna. Dlatego, jeśli musisz zabrać się do nauki, znajdź sposób na wzbudzenie wewnętrznej motywacji, aby zwiększyć swój potencjał.

Lepsza efektywność: Ludzie wewnętrznie zmotywowani mają tendencję do osiągania doskonałych wyników w nauce i pracy. Jeśli odnajdujesz poczucie osobistego spełnienia w swoim projekcie, jesteś bardziej skłonny do tego, aby zadbać o jego najwyższą jakość.

Podsumowanie

Nie ulega wątpliwości, że motywacja wewnętrzna jest potężną siłą.

Istnieje szereg sposobów, w jaki możesz ją rozwijać lub pomagać w tym innym, aby wspierać ich w osiąganiu celów w sposób, który jest z natury przyjemny i satysfakcjonujący.

Badania nie zidentyfikowały jeszcze niezawodnego sposobu na rozwinięcie wewnętrznej motywacji do maksymalizacji wydajności podczas nauki czy pracy bez wpadania czasem w prokrastynację. Jeśli jednak stale będziemy pielęgnować czynniki sprzyjające naszemu napędowi – wewnętrznej motywacji, mamy całkiem duże szanse na osiągnięcie naszych celów.

Poszerz swoją wiedzę na temat motywacji do nauki:

• Rodzaje motywacji
• Jak zmotywować się do nauki? 18 skutecznych sposobów
• Motywacja wewnętrzna – co to jest i jak ją stosować podczas nauki?
• Flow – Stan przepływu. Jak z niego korzystać podczas nauki?
• Motywacja do nauki – w 6 krokach
• Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna – co to jest?
• Co to jest motywacja zewnętrzna?
• 10 pytań, które warto sobie zadać, aby zwiększyć motywację do nauki
• Jak się uczyć, gdy stracisz motywację: 7 wskazówek, które pomogą Ci wrócić na właściwe tory
• Dlaczego warto się uczyć? 16 powodów i korzyści, które Cię zainspirują i zmotywują
• Motywacja do nauki 3.0
• Brak motywacji do nauki: przyczyny i sposoby na ich przezwyciężenie
• Jak zmotywować się do nauki? 15 niezawodnych sposobów dla uczniów
• Motywacja do nauki – Co nas motywuje?
• Jak wytłumaczyć dziecku co to jest motywacja
• Jak za pomocą dialogu motywujacego przekonać dziecko do nauki gramatyki
• 7 potwierdzonych naukowo sposobów na zmotywowanie dziecka do nauki
• Znaczenie emocji w procesie uczenia się
• Hierarchia potrzeb Maslowa – znaczenie w edukacji