11 przykładów map myśli – na podstawie wykładu ’10 przykazań skutecznego uczenia się’

W tym artykule znajdziesz 11 przykładów map myśli, które zostały stworzone na podstawie wykładu dr Anny Ziółkowskiej – „10 przykazań skutecznego uczenia się„

Jest to moja autorska interpretacja, która może być wskazówką, ale zdecydowanie nie jest to jedyny sposób w jaki można rozpisać/rozrysować ten wykład na mapach.

Gorąca zachęcam Cię do wysłuchania całego wykładu, szczególnie jeśli chcesz się dowiedzieć jak się uczyć i jesteś zainteresowany tematyką efektywnej nauki.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej jak zacząć swoją przygodę z mapami myśli to zapraszam tutaj: Jak tworzyć mapy myśli

Dokładną definicję czym jest mapa myśli znajdziesz tutaj: Co to jest Mapa Myśli?

Przykłady map myśli

Poniższe mapy myśli stworzyłem na własne potrzeby, ale myślę, że mogą być wartościowym przykładem tego, jak tworzyć mapy na podstawie wykładu.

Koncentracja i uważność

W tym przykładzie mapy myśli zastały omówione takie zagadnienia jak:

Co to jest koncentracja i uważność? 

• System odpowiedzialny za selekcję informacji.
• Aktywny proces, który wymaga od nas wysiłku.
• Celowe działanie – skupiamy się na tej a nie innej informacji bodźcu.

Ukierunkowanie uwagi decyduje o skuteczności nauki i zależy od nas.

Naszą uwagę przyciąga:

• Coś czym się interesujemy,
• Coś co jest dla nas ważne,
• Użycie kolorów,
• Kontrowersyjność,
• Coś zaskakującego,
• Coś niespotykanego,
• Coś co wzbudza emocje.

Cechy koncentracji i uważności:

• Selektywność – Koncentracja na tym co chcemy i ograniczenie innych bodźców.
• Czujność – Kiedy spada koncentracja, zauważamy to i wkładamy wysiłek, aby ją przywrócić. Dzięki czujności posiadamy umiejętność utrzymania koncentracji przez dłuższy czas.
• Podzielność –  Umiejętność wykonywania dwóch czynności równocześnie np. pisanie i czytanie.
• Przerzutność – Możliwość przenoszenia uwagi z jednego przedmiotu nauki na drugi.

Więcej na ten temat koncentracji i uwagi przeczytasz we wpisie: Koncentracja uwagi klucz do efektywnej nauki

Kategoryzowanie i porcjowanie informacji

W tym przykładzie mapy myśli zastały omówione takie zagadnienia jak:

Korzyści płynące z kategoryzowania informacji:

• Ułatwia zapamiętywanie,
• Porządkuje materiał,
• Nazwa kategorii wskazówką przy przypominaniu.

Przykład 

Kiedy potrzebujemy zapamiętać np. ciąg słów:

śnieg, banan, nadzieja, kreda, wiśnia, emocje, cukier, ananas, pamięć, welon, rabarbar, motywacja

To dużo łatwiej będzie nam to zrobić kiedy podzielimy go na kategorie:

• Białe: śnieg, kreda, cukier, welon
• Owoce: banan, wiśnia, ananas, rabarbar
• Abstrakcyjne: nadzieja, emocje, pamięć, motywacja

Porcjowanie informacji to dzielenie informacji wg. jakiegoś klucza na sensowne jednostki. Porcjowanie to również łączenie elementów w większe sensowne jednostki.

Przykład:

Kiedy musimy zapamiętać ciąg liter:

HPPSLCBOSNFZLO

łatwiej nam będzie kiedy podzielimy go na

HP PSL CBOS NFZ LO

Metafora porcjowania – stos niepowiązanych kartek i segregator z przegródkami.

Porcjowanie odwołuje się do wielomagazynowego modelu pamięci (Atkinson i Shiffrin 1968)

Więcej na ten temat kategoryzowania i porcjowania informacji przeczytasz we wpisie: Kategoryzowanie i porcjowanie informacji ułatwia naukę

Powtarzanie

W tym przykładzie mapy myśli zastały omówione takie zagadnienia jak:

Rodzaje powtarzania:

• Podtrzymujące (nieskuteczne)

To wielokrotne spostrzeganie lub odtwarzanie informacji, które chcemy zapamiętać.

• Opracowujące (skuteczne)

• To analizowanie znaczenia nowych informacji.
• Wiązanie nowych informacji z tym co już wiemy.
• Orientacja w tym co już wiemy a czego nie.
• To opowiedzenie, powtórzenie komuś tego co już wiem.
• To parafrazowanie, definiowanie, abstrahowanie.

Krzywa zapominania Ebbinghausa.

Badania nad powtarzaniem były prowadzone na materiale bezsensownym. Ebbinghaus starał się zapamiętywać sylaby typu: RAD, FOK, KAN.

Wnioski płynące z badań – chwilę po zakończeniu nauki zapominamy najwięcej.

Uwaga na pułapkę – omijanie materiału łatwiejszego i skupienie tylko na trudnym.

Więcej na temat skutecznego powtarzania przeczytasz we wpisie: Powtarzanie – jak zapamiętać więcej z tego, czego się uczymy

Semantyczny poziom przetwarzania informacji

W tym przykładzie mapy myśli zastały omówione takie zagadnienia jak:

Jak przejść na semantyczny (skuteczny, głęboki) poziom przetwarzania informacji?

• Podczas nauki twórz skojarzenia barwne, dziwaczne.
• Nie tylko czytaj dany materiał, ale zastanawiaj się z czym Ci się kojarzy.
• Organizuj informacje: porządkuj, grupuj, analizuj, krytykuj.
• Zastanawiaj się: Co ja o tym myślę?  Czy ja się z tym zgadzam? Czy to jedyne rozwiązanie?

Zadawaj sobie pytania:

• Na czym polega…?
• Jakie funkcje pełni…?
• Co to jest…?
• Co oznacza…?
• Co może wyjaśnić…?
• Dlaczego…?
• Jaka jest…?
• Jakie ma znaczenie…?
• W jakich obszarach…?
• Z czego wynika…?

Według teorii Craik i Lockhart (1972) głębokość przetwarzania ma trzy poziomy: Fizyczny, Fonetyczny i Semantyczny.

Uwzględnianie kolejność informacji

Podczas nauki uwzględnij kolejność informacji, uwzględniając tzw. efekt pierwszeństwa i świeżości. Tzn. Najlepiej zapamiętujemy to co na początku i końcu nauki.

Nauka obszernego materiału powinna być podzielona na mniejsze części. Należy częściej powtarzać informacje ze środka nauki, ponieważ zapamiętujemy je najsłabiej.

 Wykorzystanie wyobraźni

Podczas nauki wykorzystuj wyobraźnię. Obraz jest silniejszy niż słowo i skuteczniej przyciąga uwagę.

Jest to związane z koncepcją podwójnego kodowania.

W czasie nauki warto werbalizować informacje wzrokowe i wizualizować informacje werbalne. Dzięki temu przypomni się albo obraz, albo słowo.

W czasie nauki warto stosować mnemotechniki bo jest to połączenie skojarzeń i wyobraźni.

Nadawanie informacjom osobistego znaczenia

Dobrze zapamiętujemy to co jest dla nas ważne, to co wywołuje u nas emocje i odnosi się do nas. Przykład tzw. 'efekt koktajl party’ – jesteśmy w stanie usłyszeć swoje imię w szumie głosów i informacji.

Jak nadać informacjom osobistego znaczenia?

Zastanawiać się:

• Z czym mi się to kojarzy?
• Jak mógłbym wykorzystać to w praktyce?
• Jak zachowałbym się w danej sytuacji?

Pobudzanie emocji

Według koncepcji poziomu pobudzenia (Prawo Yerkesa-Dodsona) najkorzystniejsze podczas nauki jest umiarkowane pobudzenie emocjonalne.

Negatywne podejście do nauki i myślenie „To mi się nie uda” , „To jest takie trudne”, wywoła niski poziom pobudzenia i utrudni naukę.

Podejście pozytywne do nauki wzbudzi odpowiedni poziom, ale należy uważać, aby nie było zbyt duże bo wtedy może zaszkodzić.

Jakie emocje należy wzbudzać? Zarówno pozytywne jak i negatywne czyli korzyści i strach przed konsekwencjami (to nie to samo co negatywne podejście do nauki).

Jak jeszcze można pobudzać emocje? Na przykład nauka z drugą osobą lub dyskusje w grupie.

Robienie przerw w nauce

Po co robić przerwy w nauce?

Musi nastąpić konsolidacja (utrwalanie nabytych informacji). Ślady pamięciowe tzn. reprezentacje poznawcze potrzebują czasu, aby się ukształtować.

Nauczysz się więcej, kiedy naukę podzielisz na etapy. Mniej kiedy spędzisz 8h na nieustanne nauce.

Efekt reminiscencji. Czasami chwilę po zakończeniu nauki umiemy mniej niż później np. kiedy uczymy się wiersza. Jest to niezgodne z krzywą zapominania Ebbinghausa.

Interferencje:

• Proaktywna – to czego uczyliśmy się wcześniej utrudnia naukę nowego materiału.
• Retroaktywna – np. podczas zeznań świadków, zeznania jednego wpływają na pamięć drugiego.

Jeżeli się uczymy dwóch przedmiotów jeden po drugim to one nakładają się i wpływają na siebie.

Kiedy i jak robić przerwy?

• Jeżeli materiał jest trudny to lepiej robić więcej krótkich przerw.
• Jeżeli materiał jest łatwy to lepiej zrobić jedną przerwę po dłuższym okresie nauki, kolejne po krótszym.

Kiedy przerwać naukę?

Najlepiej tuż przed dojściem do rozwiązania. Dlaczego? Bo lepiej zapamiętujemy zadania niedokończone. Mamy lepszą motywację do kontynuowania, wzbudza to ciekawość jakie będzie rozwiązanie. Jest to tzw. Efekt Zeigarnik. Przykład oparty na badaniach – lepienie psa z gliny. Największa motywacja do powrotu była w połowie zadania, kiedy były już ulepione nogi.

Zależność pamięci od kontekstu i miejsca nauki, stanu psychofizycznego i nastroju emocjonalnego

Zależność miejsca i kontekstu nauki nie ma znaczenia przy testach rozpoznawczych ABCD.

Ma za to znaczenie przy odpowiadaniu na pytania otwarte. Przykład badanie z płetwonurkami. Kiedy uczyli się pod wodą to lepiej później odtwarzali informacje również pod wodą a gorzej na powierzchni.

Istnieje zależność pomiędzy stanem psychofizycznym a pamięcią. Kiedy np. zgubimy klucze, w czasie kiedy byliśmy pod wpływem alkoholu, to łatwiej będzie nam je znaleźć, kiedy będziemy znowu pod wpływem niż na trzeźwo.

Również istnieje zależność pamięci od naszego nastroju emocjonalnego. Lepiej wydobywamy informacje, kiedy w czasie przypominania będziemy w podobnym nastroju jak podczas nauki.

Wydobywanie informacji możemy sobie ułatwić zadając sobie pytania:

• Skąd ja to wiem?
• Gdzie się tego uczyłem?
• W jakim byłem nastroju?

Bonus – przykład mapy myśli – Na czym polega skuteczne uczenie się?

Skuteczne uczenie się to:

• zapamiętywanie,
• przechowywanie,
• łatwe i szybkie przypominanie.

Jest umiejętnością! Nie rodzimy się z nią. Możemy się jej nauczyć.

Skuteczne uczenie się polega na:

• Stosowaniu właściwych strategii. Często są one sprzeczne z intuicją.
• Należy pamiętać, że zapamiętanie nie równa się rozumienie.
• Trzeba się orientować kiedy nauka idzie dobrze a kiedy źle.

Skuteczna nauka:

• To nie wielokrotna lektura tekstu w skomasowanym czasie.
• Wymaga wysiłku. Jeżeli coś szybko wpadło do pamięci, to równie szybko z niej wypadnie.

Należy pamiętać, że im łatwiejsza do przypomnienia treść, w tym mniejszym stopniu dane ćwiczenie przyczynia się do jej utrwalenia.  Przykład ćwiczącego bejsbolisty. Więcej się nauczył kiedy podawane piłki były zróżnicowane, niż kiedy były podawane w tym samym schemacie.

Skuteczna nauka to strategia rozłożenia w czasie zróżnicowanych metod:

• przypominania,
• porządkowania,
• kategoryzowania.

Uwaga na mit związany ze stylami uczenia się. Brak dowodów empirycznych na to, że nauka idzie lepiej kiedy materiał jest podawany w postaci zgodnej z preferowanym kanałem zmysłowym. Ale faktem jest, że ludzie różnią się pod względem preferencji kanałów (wzrokowy/słuchowy).  Pewne jest, że im więcej sposobów przekazywania informacji tym lepiej.

Wszystkie powyższe przykłady map myśli zostały oparte na wykładzie ’10 przykazań skutecznego uczenia się – dr Anna Ziółkowska’

Dowiedz się więcej na temat efektywnej nauki:

• Dlaczego Mapy Myśli są skutecznym wsparciem w procesie nauki?
• Rewolucja w nauce: Jak praktyka odzyskiwania może zwiększyć Twoją efektywność o 140%
• Jak wykorzystać ChatGPT do skutecznej nauki – 6 praktycznych metod
• 7 Potężnych technik na poprawę pamięci dziecka, które musisz znać
• Korepetycje z ChatGPT: Jak AI może pomagać w odrabianiu lekcji i nauce?
• Zastosowanie ChatGPT w edukacji: Jak sztuczna inteligencja może wspierać naukę?
• Wprowadzenie do sztucznej inteligencji: ChatGPT Co to jest i jak działa?
• Technika Feynmana – jako strategia efektywnej nauki
• 10 najważniejszych umiejętności wspierających naukę dziecka
• Czytanie ze zrozumieniem – Poziomy rozumienia tekstu
• Jak pomóc dziecku rozumieć to, co czyta
• Czytanie ze zrozumieniem – przegląd koncepcji naukowych
• Znaczenie emocji w procesie uczenia się
• Czym jest metapoznanie i dlaczego ma znaczenie w edukacji?
• Mnemotechniki: sztuka zapamiętywania, którą każdy może opanować
• Jak pomóc dziecku zacząć mówić po angielsku
• Pamięć robocza: 20 faktów, które trzeba znać
• Czym jest chunking i jak go stosować efektywnie podczas nauki
• Pamięć operacyjna (robocza) – najważniejsze funkcje i struktura
• Dlaczego warto wzbudzać w sobie Emocje podczas nauki?
• Krzywa zapominania Ebbinghaus’a. Jak skuteczniej zapamiętywać?
• Active Recall – skuteczna metoda nauki
• Tworzenie powiązań – jak łatwiej zapamiętywać i przywoływać informacje?
• Taksonomia Blooma jako strategia efektywnej nauki
• Chcesz się uczyć skutecznie? Przejdź na głęboki poziom przetwarzania informacji
• Jak się uczyć, żeby się nauczyć
• Jaki program do tworzenia map myśli?
• Co to jest mapa myśli? Definicja
• Jak się uczyć? – 9 najważniejszych zasad skutecznej nauki
• Powtarzanie – jak zapamiętać więcej z tego, czego się uczymy
• Skuteczna poprawa pamięci
• Kategoryzowanie i porcjowanie informacji ułatwia naukę
• Koncentracja uwagi klucz do efektywnej nauki
• Jak poprawić koncentrację? 9 ćwiczeń, które wzmocnią Twoją koncentrację i pamięć
• Osiągnij sukces w nauce dzięki metodzie sygnalizacji świetlnej i systematyczności!
• Mapy myśli – korzyści z używania i zastosowanie w życiu i nauce
• Mapy myśli jako narzędzie efektywnej nauki
• Jak skutecznie uczyć się w domu? – 9 sprawdzonych wskazówek
• Klucz do efektywnej nauki