Krzywa zapominania Ebbinghaus’a. Jak skuteczniej zapamiętywać?

Zapominanie może być irytujące, zwłaszcza gdy próbujesz nauczyć się nowej umiejętności lub przyswoić ważne informacje. Kiedy nie możesz sobie przypomnieć potrzebnej wiedzy, stres może narastać, a Twoja pewność siebie może zostać nadszarpnięta. Może to prowadzić do poczucia straty czasu, niewykorzystania szansy, kosztownych błędów, poczucia bezsilności.

Kiedy jednak zrozumiesz, dlaczego zapominasz, możesz podjąć kroki, aby temu zapobiec i upewnić się, że to, czego się uczysz, będzie zapamiętane na dłużej!

W tym artykule poznamy krzywą zapominania Ebbinghausa, model, który pokazuje, w jaki sposób to czego się uczymy jest zapominane z czasem i co możemy zrobić, aby temu zapobiec i zachować wiedzę na dłużej.

Co to jest Krzywa Zapominania?

Niemiecki psycholog Hermann Ebbinghaus chciał lepiej zrozumieć, dlaczego zapominamy różne rzeczy i jak temu zapobiec. W wyniku jego badań powstała Krzywa Zapominania – wizualna reprezentacja sposobu, w jaki wyuczone informacje zanikają w czasie (patrz rysunek 1).

Krzywa pokazuje, że zaraz po nauczeniu się czegoś, nasza zdolność do przypominania tej informacji jest najwyższa. Jednak z upływem czasu, zwłaszcza gdy nie powtarzamy tej informacji, zaczynamy ją stopniowo zapominać. Krzywa zapominania ma kształt wykresu logarytmicznego, co oznacza, że na początku zapominamy bardzo szybko, ale z czasem tempo zapominania spowalnia.

^{Rysunek 1 – Krzywa zapominania}

Ebbinghaus eksperymentował z własną zdolnością zapamiętywania, wykorzystując listę nonsensownych sylab, które próbował przywołać po różnym czasie. Jego doświadczenia i wyniki ujawniły kilka kluczowych aspektów pamięci:

Wspomnienia słabną z czasem. Jeśli nauczymy się czegoś nowego, a potem nie podejmiemy żadnej próby ponownego nauczenia się tej informacji, z upływem godzin, dni i tygodni będziemy pamiętać coraz mniej.

Największy spadek retencji następuje wkrótce po nauce. Odzwierciedla to gwałtowny spadek na początku krzywej zapominania (patrz rysunek 1). Bez sprawdzenia lub wzmocnienia naszej nauki, nasza zdolność do zatrzymania informacji spada. Na przykład, możesz wyjść z webinaru lub spotkania z głową pełną nowych faktów i liczb, by kilka godzin później stwierdzić, że niewiele z nich pamiętasz.

Efekt przerw (Spacing effect): Ebbinghaus odkrył, że nauka jest bardziej efektywna, jeśli jest rozłożona na kilka krótszych sesji w czasie, zamiast skupienia się na jednej długiej sesji. To zjawisko, znane jako efekt przerw, pokazuje, że nauka w ten sposób pozwala na lepsze zrozumienie i utrwalenie informacji.

Wpływ powtórek: Ebbinghaus wykazał, że regularne powtórki informacji mogą spowolnić proces zapominania. Im więcej razy powtarzamy informacje, tym łatwiej będzie je przypomnieć sobie w przyszłości.

Efekt pierwszeństwa i świeżości: Ebbinghaus odkrył, że ludzie mają tendencję do lepszego zapamiętywania informacji, które pojawiły się na początku i na końcu listy. To zjawisko, znane jako efekt pierwszeństwa i świeżości, pokazuje, że nasza pamięć działa selektywnie.

Łatwiej jest zapamiętać rzeczy, które mają znaczenie. Rzeczy z niewielkim lub żadnym znaczeniem (jak nonsensowne sylaby, których próbował nauczyć się Ebbinghaus) są najbardziej zbliżone do krzywej zapominania. Na przykład, jeśli słuchasz wykładu na temat, którego nie rozumiesz lub który cię mało interesuje, prawdopodobnie szybciej go zapomnisz, niż gdyby dotyczył tematu, który jest dla ciebie naprawdę zajmujący lub ekscytujący.

Sposób, w jaki coś jest prezentowane, wpływa na naukę. Ten sam zestaw informacji może być bardziej lub mniej zapamiętany, w zależności od tego, jak dobrze jest przekazany. Prawdopodobnie łatwiej będzie Ci zapamiętać coś, co zostało zorganizowane logicznie i przedstawione w jasny sposób. Ale możesz szybko zapomnieć o tej przypadkowej, nabazgranej liście zakupów!

To, jak się czujesz, wpływa na to, jak dobrze pamiętasz. Ebbinghaus uważał, że czynniki fizjologiczne, takie jak stres i sen, odgrywają znaczącą rolę w tym, jak dobrze zachowujemy informacje. Wiele osób doświadcza tego jak błędnego koła – odczuwają stres, który utrudnia im zapamiętywanie, powodując jeszcze większy stres. Istnieją również silne dowody sugerujące, że sen może pomóc naszym mózgom w sortowaniu i przechowywaniu informacji.

Ciekawostka:
Badania Ebbinghausa pochodzą z lat 80. XIX wieku, ale nadal są szeroko stosowane i wysoko cenione. W 2015 roku zespół badawczy z powodzeniem odtworzył jego wyniki i stwierdził, że jego metody i teorie nadal są prawdziwe.

Sposób, w jaki Ebbinghaus prowadził badania, przyczynił się również do rozwoju eksperymentalnej psychologii. Wykorzystując samodoskonalenie i systematyczne podejście, Ebbinghaus stworzył podwaliny pod wiele współczesnych badań nad pamięcią i zapominaniem.

Jak zapobiegać zapominaniu i wzmocnić swoją pamięć

Kuszące jest myślenie, że praca Ebbinghausa maluje ponury obraz ludzkiej pamięci. Ale nie wszystko co odkrył jest negatywne. W rzeczywistości jego badania wskazały na kilka rzeczy, które możemy zrobić, aby zachować informacje na dłużej. Teraz przyjrzymy się sześciu strategiom, których możesz użyć, aby poprawić swoją siłę zapamiętywania:

Przeczytaj również: Powtarzanie – jak zapamiętać więcej z tego, czego się uczymy

1. Stosuj „naukę rozłożoną w czasie” i regularne powtórki

Najważniejszym odkryciem Ebbinghausa było to, że przeglądając nowe informacje w kluczowych momentach, tak jak to zostało pokazane na krzywej zapominania, możesz zmniejszyć tempo, w jakim je zapominasz!

To podejście jest często określane jako „nauka rozłożona w czasie” ang. „spaced learning” lub „distributive practice. (Patrz rysunek 2, poniżej).

^{Rysunek 2 – Wykorzystanie nauki rozłożonej w czasie do pokonania krzywej zapominania}

Mimo że ilość zapamiętanych informacji natychmiast po zakończeniu nauki gwałtownie maleje, sesja przeglądowa wkrótce po zakończeniu nauki może zahamować ten proces .

Regularne przeglądanie i odświeżanie informacji spowalnia proces zapominania. (Na rysunku 2, kropkowana część każdej krzywej pokazuje, co prawdopodobnie stałoby się w przeciwnym wypadku). I chociaż po każdej sesji przeglądowej zapominanie zaczyna się od nowa, to przebiega ono wolniej niż poprzednio. Dlatego każda nowa krzywa pokazana na rysunku 2 jest płytsza od poprzedniej.

W miarę upływu czasu przerwy między sesjami powtórkowymi mogą być coraz dłuższe. Możesz więc odświeżyć swoją wiedzę z sesji uczenia się następnego dnia, potem dwa dni później, potem po tygodniu, potem po 30 dniach… a po miesiącu nadal będziesz znał wszystkie kluczowe informacje! Przeglądanie informacji w ten sposób, w strategicznych momentach po tym, jak się ich nauczyłeś, rozszerzy Twoją pamięć i wzmocni wspomnienia zakodowane w Twoim mózgu. Odkryjesz również wszelkie luki, na których musisz się skupić i w razie potrzeby ponownie nauczyć.

Ważne:
Dokładnie to, jak rozplanujesz czas i przestrzeń sesji przeglądowych, będzie zależało od wielu czynników: rodzaju materiału, którego się uczysz, jak wiele szczegółów musisz znać i jak długo chcesz zachować jego świeżość w pamięci. A jeśli inne informacje zakłócają lub rozpraszają cię, prawdopodobnie będziesz musiał włożyć więcej pracy, aby utrzymać swoją pamięć na wysokim poziomie.

2. Rozkładaj naukę na krótsze sesje

Skorzystaj z efektu przerw, dzieląc naukę na krótsze sesje, rozłożone w czasie. Daje to mózgowi czas na przyswojenie i utrwalenie informacji, co prowadzi do lepszego zrozumienia i dłuższego przetrwania informacji w pamięci.

3. Tworzenie skojarzeń

Ebbinghaus odkrył, że nonsensowne informacje są trudniejsze do zapamiętania. Dlatego staraj się tworzyć sensowne skojarzenia i połączenia między nowymi informacjami a tym, co już wiesz. Im więcej skojarzeń utworzysz, tym łatwiej będzie przypomnieć sobie informacje.

4. Ucz się ponad miarę tzw. przeuczenie

Inną strategią, którą badał Ebbinghaus, było „przeuczenie” – czyli wkładanie więcej niż zwykle wysiłku w naukę. Odkrył, że takie postępowanie poprawia przypominanie i spowalnia gwałtowny spadek widoczny na krzywej zapominania.

Zauważył również, że stosując pewne strategie pamięciowe, możemy zwiększyć nasze szanse na zachowanie nawet trudnych do nauczenia się informacji.

5. Spraw, by informacje miały znaczenie

Zrób wszystko, co możesz, aby materiał, którego musisz się nauczyć, był jasny, istotny i celowy oraz abyś miał silny powód, by go zachować w pamięci. Im więcej wiesz, jakie korzyści przyniesie ci coś na dłuższą metę, tym większe prawdopodobieństwo, że twoja pamięć będzie to traktować priorytetowo.

Zmniejszenie rozproszeń uwagi i innych wymagań – znanych jako „obciążenie poznawcze” – również powinno w tym pomóc.

6. Stawiaj wyzwania swojej pamięci i ćwicz ją regularnie

Jeśli w trakcie przeglądania pewnych informacji odkryjesz luki w swojej pamięci, nie rozpaczaj! Jest to najbardziej produktywny czas na poprawę pamięci. Nauka wykonana w tym momencie będzie tym silniejsza, że stanowi wyzwanie dla umysłu.

Jeśli przekazujesz wiedzę lub informacje słuchaczom lub prowadzisz szkolenie, uczyń je jak najbardziej interaktywnym. Nawet samo zadawanie pytań zachęci ludzi do sortowania i wzmacniania informacji w ich umysłach.

Regularne ćwiczenia pamięci, takie jak krzyżówki, puzzle czy gry logiczne, mogą pomóc wzmocnić pamięć i utrzymać ją w dobrej kondycji.

Podsumowanie

Krzywa zapominania, lub krzywa Ebbinghausa, pokazuje jak wyuczone informacje z czasem „wypadają” z naszej pamięci – chyba, że podejmiemy działania, aby je tam zatrzymać.

Największy spadek pamięci następuje szybko po nauce, dlatego ważne jest, aby do przyswojonych informacji wracać chwilę po nauce.

Aktywne przypominanie (active recall) pomaga wzmocnić ślady pamięciowe.

Wraz z upływem czasu należy powracać do wyuczonej wiedzy i robić coraz dłuższe przerwy między tymi sesjami. Jest to znane jako „nauka rozłożona w czasie”.

Praktykowanie tego pomoże wzmocnić pamięć i poprawić siłę przypominania, tak abyś mógł zapamiętać to, czego się nauczyłeś w dłuższej perspektywie. Inne strategie, które możesz zastosować, aby poprawić swoją pamięć to: „przeuczenie”, nadawanie znaczenia temu, czego chcesz się nauczyć i regularne stawianie wyzwań swojej pamięci.

Podziel się wiedzą 🙂

🌟📚 Odkryłeś/odkryłaś właśnie fascynujący wpis na blogu pełen wiedzy i inspiracji. Dlaczego nie podzielić się nim ze światem? Udostępnianie wpisów blogowych w mediach społecznościowych ma wiele korzyści, zarówno dla Ciebie, jak i dla Twoich znajomych:

Wspieraj wartościową wiedzę: Pokazując wpis innym, doceniasz wysiłek autora i przyczyniasz się do rozpowszechniania merytorycznych treści w mediach społecznościowych.
Inspiruj innych: Dzieląc się wiedzą, stajesz się źródłem inspiracji dla swoich znajomych i rodziny, pomagając im odkryć nowe informacje i spostrzeżenia.
Buduj silniejsze więzi: Dzielenie się wpisami na blogu z innymi pozwala na nawiązywanie interesujących dyskusji, wzmacniając relacje i budując wspólnotę wokół wspólnych zainteresowań.

Nie czekaj! Udostępnij ten wpis na swoich ulubionych platformach społecznościowych, używając przycisków „udostępnij” poniżej. Pokaż, że razem możemy uczynić świat wiedzy bardziej dostępnym i inspirującym! 🚀🌐📚

Dowiedz się więcej na temat efektywnej nauki: