Notatka syntetyzująca to jedna z form zadań, z jakimi maturzyści będą musieli zmierzyć się na egzaminie maturalnym. Polega na przedstawieniu w formie zwięzłej notatki najważniejszych informacji zawartych w tekście, które mają charakter naukowy lub popularnonaukowy.
Celem artykułu jest omówienie wytycznych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (CKE) na rok 2023, dotyczących pisania notatek syntetyzujących. Artykuł ma na celu pomóc maturzystom zrozumieć, jak poprawnie napisać notatkę syntetyzującą oraz wskazać na często popełniane błędy i sposoby ich uniknięcia.
Notatka syntetyzująca jest to ostatnie zadanie (z części czytania ze zrozumieniem), które pojawi się na maturze od roku 2023. Warto się do niej dobrzy przygotować, bo daje aż 4 punkty!
Czym dokładnie jest syntetyzowanie i dlaczego warto się go nauczyć?
Synteza to proces łączenia różnych idei, przekonań, poglądów w celu stworzenia wspólnego, nowego znaczenia. To wymyślne słowo na coś, co w rzeczywistości robisz dość często. Kiedy przyswajasz nowe informacje na określony temat z różnych źródeł np. książka, artykuł, film dokumentalny, to następnie łączysz je, aby stworzyć pewną całość. To jest właśnie synteza informacji.
Można to porównać do tworzenia koktajlu owocowego. Idee, tezy, poglądy poszczególnych autorów to owoce, Twoim zadaniem jest dokładne zmiksowanie ich wszystkich, aby stworzyć koktajl, który dokładnie połączy wszystkie składniki.
Kiedy dokonujesz syntezy informacji, bierzesz określone koncepcje i porównujesz je, aby zrozumieć, w jakiej relacji są do siebie. Czy są podobne, odmienne, wykluczają się, jak się do siebie odnoszą? Synteza polega na łączeniu wielu elementów w celu stworzenia czegoś nowego.
Tworzenie notatek syntetyzujących, jest również doskonałą metodą uczenia się, ponieważ stworzenie takiej notatki wymaga przejścia na tzw. głęboki proces przetwarzania informacji.
W tym przypadku utrzymujesz w umyśle kilka połączonych idei, tez na temat jakiegoś zagadnienia, a następnie zderzasz je z tym, co inny autor twierdzi na ten temat lub z Twoimi własnymi przemyśleniami. W tym momencie Twój mózg pracuje na pełnych obrotach, sięgając głęboko do Twoich zasobów pamięciowych, pobierając z nich niezbędną wiedzę i łączy w pamięci roboczej w nowe koncepcje i wyciąga własne wnioski. Jest to bardzo skuteczny sposób uczenia się, z którego warto korzystać podczas nauki.
Umiejętność tworzenia notatek syntetyzujących może stanowić wyzwanie. Synteza lub łączenie źródeł wymaga porównywania i kontrastowania, tworzenia połączeń między tekstami, doskonałego rozumienia tekstu, robienia notatek i wyłapywania kluczowych idei. Jednak wyzwanie nie musi oznaczać, że jest niemożliwe! Z dużą ilością praktyki, możesz opanować łączenie różnych źródeł i syntezę informacji w nich zawartych.
Czym się różni notatka syntetyzująca od streszczenia?
Kiedy ktoś prosi Cię o syntezę informacji z różnych źródeł lub badań, musisz uważać, aby nie zacząć streszczać poszczególnych źródeł. W streszczeniu, przedstawiasz kluczowe punkty z pierwszego źródła, a następnie przechodzisz i podsumowujesz kolejne źródło. Podsumowanie może być dobrym wstępem do stworzenia notatki syntetyzującej, ale nie można zatrzymać się na tym kroku.
W notatce syntetyzującej musisz połączyć informacje z tych źródeł i przedstawić uogólnienia. Oznacza to, że każdy z Twoich akapitów może zawierać odnośniki do źródeł i cytatów, ale powinien przede wszystkim zawierać Twoje własne wnioski wynikające z idei i tez autorów, do których się odnosisz .
Jak rozwijać umiejętność syntetyzowania informacji
Jeśli zupełnie nie masz pojęcia, na czym polega notatka syntetyzująca, warto zacząć od małych kroków. Po prostu znajdź dwa różne źródła na dany temat lub jedno omawiające to samo zagadnienie z różnych perspektyw. Źródłem mogą być artykuły, filmy, zdjęcia lub diagramy. Na przykład, możesz obejrzeć film o tym, jak działają współczesne kamery/aparaty i czym się różnią od pierwszych kinematografów/aparatów, przykład tutaj. Po obejrzeniu, przeczytaniu źródeł, dokonaj syntezy.
Podczas tworzenia notatki syntetyzującej pomocne mogą być zwroty:
- W obu artykułach poruszono temat…
- Tematem obu artykułów jest…
- W obu tekstach ukazano…
- W obu tekstach przedstawiono odmienne poglądy na…
- Autor pierwszego artykułu uważa, że…
- Swój pogląd uzasadnia…
- Autor drugiego artykułu zgadza się z twórcą pierwszego tekstu/ma przeciwne zdanie niż…
- Pierwszy autor przyznaje, że…
- Podobnie/przeciwnie twierdzi drugi z autorów…
- Zdaniem autorki pierwszego artykułu…
- Obaj autorzy są zgodni, że…
- Stanowiska obu autorów wobec podjętego tematu są odmienne…
- Autorzy obu tekstów poruszyli zagadnienie…
- Autorzy postulują…
- Autorzy obu tekstów są zdania, że…
- W obu artykułach uzasadniono…
- Autorzy artykułów są przekonani…
Jak napisać notatkę syntetyzującą?
Kolejność działań:
- zastanów się nad tematem wskazanym w poleceniu;
- wybierz najważniejsze informacje z artykułów zawartych w arkuszu egzaminacyjnym;
- określ stanowisko każdego z autorów/autorek obu tekstów;
- porównaj stanowiska autorów/autorek i wskaż elementy wspólne lub rozbieżne;
- napisz notatkę w brudnopisie, pełnymi zdaniami, bez wyliczeń i usuń pustosłowie oraz wszelkie powtórzenia, podlicz słowa.
| Pisz zawsze w brudnopisie, bo wtedy możesz policzyć liczbę słów, odjąć to, co zbędne i dodać to, co ważne. Pamiętaj o odpowiednim poziomie uogólnienia, ale wskaż to, co ważne w danych tekstach. Musisz mieć 60 – 90 słów — ani mniej, ani więcej. | |
| pierwszy tekst – Autor (nazwisko) w tekście XX wskazał/napisał/dowodził | |
| drugi tekst – Autor (nazwisko) w tekście XX wskazał/napisał/dowodził | |
| punty wspólne lub rozbieżne | |
| Oceniana jest spójność wypowiedzi i poprawność językowa (u osób z dysleksją i dysortografią nie ocenia się poprawności ortograficznej i interpunkcyjnej) | |
Przykład notatki syntetyzującej.
Odpowiedź z klucza CKE:
Isaacson w swoim tekście przedstawił Leonarda da Vinci jako naukowca, który zapoczątkował konieczność dialogu doświadczenia i teorii w badaniach naukowych. Autor tekstu uznał ten związek za niezbędny warunek rozwoju nauki. Steinhaus pisze natomiast o konieczności współpracy przyrodników z matematykami, gdyż to ona jest warunkiem postępu w nauce służącej opisowi rzeczywistości. W ten sposób w obu tekstach udokumentowano postulat dialogu empirii i teorii, który przekłada się na podstawy współczesnej rewolucji naukowej.
Dowiedz się więcej na temat jak napisać:
