Growth Mindset – nastawienie na rozwój – co to takiego i czemu tak ważne?

Test z matematyki jest jutro i Michał się go boi. Nie rozumie materiału, więc ma tylko nadzieję, że test będzie łatwy. Myślał o tym, żeby się więcej uczyć, ale jest przekonany, że nie ma do niej talentu i nie widzi sensu, wkładania w naukę więcej wysiłku. Myśli również, że poproszenie o pomoc byłoby jeszcze gorsze niż oblanie, bo wtedy wszyscy zobaczyliby, że jej nie rozumie. Dlatego odwleka dalszą naukę i próbuje przekonać siebie, że matematyka i tak nie ma znaczenia. W ten sposób będzie miał wymówkę, kiedy zawali jutrzejszy test.

Historie takie jak ta rozgrywają się w domach i klasach każdego dnia. Uczniowie podejmują złe decyzje dotyczące nauki, nie dlatego, że są leniwi, ale dlatego, że posiadają pewien niepomocny zestaw przekonań na temat swoich możliwości, inteligencji, rozwoju i uczenia się.

Ten zestaw przekonań, pewien określony sposób myślenia, po angielsku określany jest jako mindset, ma ogromny wpływ na podejście osoby uczącej się do procesu nauki. Dlatego myślę, że warto mu się przyjrzeć bliżej.

Co to jest mindset?

Mindset to zestaw przekonań, które kształtują sposób, w jaki postrzegamy świat i siebie. Ma wpływ na to, jak myślimy, czujemy i zachowujemy się w każdej sytuacji.

Według psychologów istnieje kilka typów nastawienia(mindset): w tym artykule postaram się omówić tzw. nastawienie trwałe(sztywne) i rozwojowe.

Jeśli masz nastawienie na trwałość (fixed mindset), to wierzysz, że twoje zdolności są stałymi cechami, z którymi się rodzisz i dlatego nie możesz ich zmienić. Możesz również wierzyć, że sam talent i inteligencja prowadzą do sukcesu, a wysiłek nie jest wymagany.

Z drugiej strony, jeśli masz nastawienie na rozwój (growth mindset), to wierzysz, że Twoje talenty i zdolności mogą być rozwijane w czasie poprzez wysiłek i wytrwałość. Ludzie z tym nastawieniem niekoniecznie wierzą, że każdy może zostać Einsteinem lub Mozartem tylko dlatego, że próbuje. Wierzą jednak, że każdy może stać się mądrzejszy lub rozwinąć jakąś umiejętność, jeśli będzie nad tym pracował.

Jak doszło do powstania koncepcji Growth Mindset i Fixed Mindset?

W latach 80 Carol Dweck psycholożka, która jest autorką tej koncepcji, zaczęła się zastanawiać:

• Co różni uczniów, którzy się nie poddają, którzy próbują rozwiązać jakieś zadanie i stawiają czoła wyzwaniom od takich, którzy szybko rezygnują, szybko się zniechęcają i po prostu się poddają?
• Jaki wpływ na nasze życie ma sposób, w jaki postrzegamy naszą inteligencję i zdolności?
• Dlaczego niektórzy ludzie odnoszą sukcesy podczas gdy ludzie, którzy są równie utalentowani, nie osiągają ich?

W czasie wielu lat badań, zauważyła ona, że:

• Nastawienie/przekonania (mindset) ludzi odgrywa kluczową rolę w procesie uczenia się i nabywania nowych umiejętności.
• Osoby, które osiągają największe sukcesy, interpretują swoje wewnętrzne umiejętności w sposób inny do tych, którzy mieli tendencję do szybszego poddawania się w obliczu niepowodzeń.
• Osoby, które postrzegały inteligencję i talenty, jako cechy, które można rozwijać, z chęcią podejmowały się wyzwań, oraz nie poddawały się w obliczu przeszkód.
• Osoby nastawione na rozwój, które startują z podobnego poziomu umiejętności osiągają więcej.
• Istnieją dwa nastawienia Growth Mindset (nastawienie na rozwój) i Fixed Mindset (nastawienie na trwałość)

Oto co sama profesor Dweck pisze na temat swoich badań:

“Od trzydziestu lat moje badania udowadniają, że sposób, w jaki widzisz świat, ma głęboki wpływ na to, w jaki sposób kierujesz swoim życiem. Może zdecydować o tym, czy staniesz się człowiekiem, którym chcesz zostać oraz czy osiągniesz te rzeczy, do których aspirujesz”

Co to jest fixed mindset?

Fixed mindset – nastawienie na trwałość, to przekonanie, że umiejętności i inteligencja są z góry ustalone i albo się je ma, albo nie.

To również:

• Przekonanie, że niektórzy ludzie są po prostu naturalnie utalentowani, rodzą się z określonymi umiejętnościami np. uczenie się, gra na instrumencie, sport, podczas gdy inni nie.
• Wiara, że inteligencja jest „wyryta w kamieniu” i nie można jej zmienić.
• Przekonanie, że wysiłek nie jest potrzebny, jeśli osoba jest wystarczająco inteligentna i utalentowana.
• Wiara, że wyniki danej osoby są bezpośrednim odzwierciedleniem jej poziomu inteligencji.
• Przekonanie, że sukces oznacza maksymalne wykorzystanie swoich talentów i możliwości.

Można je sobie zobrazować kłódką założoną na mózg/umysł, która symbolizuje zamknięcie się na możliwość rozwoju.

Do czego prowadzi Fixed mindset?

• Kiedy postrzegasz swoje zdolności jako niezmienne, czujesz, że musisz stale udowadniać swoją wartość. Jeśli wierzysz, że urodziłeś się ustaloną ilością inteligencji i określonym charakterem, chcesz udowodnić, że masz wysokie IQ, choć potajemnie martwisz się, że wcale tak nie jest. Nie chcesz wyglądać „głupio” lub ponieść porażki, dlatego unikasz sytuacji i wyzwań, które mogłyby to zweryfikować.
• Dzieci zaszczepione tym sposobem myślenia często obawiają się utraty aprobaty i miłości rodziców lub nauczycieli, jeśli im się nie powiedzie.
• Ludzie z tym nastawieniem wierzą, że umiejętności są wrodzone i dlatego nie mogą lub nie muszą się uczyć, bo to i tak nie przyniesie efektów.
• Osoby z tym nastawieniem uważają, że jeżeli za pierwszym razem coś mi nie wychodzi, to nie warto dalej próbować, bo przecież wysiłek i tak nic nie da.

Przykłady myślenia związanego z nastawieniem na stałość (Fixed Mindset):

• Nie potrafię tego zrobić.
• Boję się popełnić błąd.
• Nie jestem w tym dobry/a.
• To jest zbyt trudne.
• Poddaję się.
• Nie wiem jak.
• Inni są w tym lepsi.
• Albo jestem w czymś dobry, albo nie.
• Taki/a po prostu jestem. Nie mogę tego zmienić.
• Jeśli muszę ciężko pracować, to nie mam zdolności.
• Jeśli nie będę próbował/a, to nie poniosę porażki.
• To zadanie jest całkowicie poza moimi umiejętnościami.

Co to jest Growth Mindset?

Growth mindset to przekonanie, że umiejętności i inteligencję można rozwijać, bo nie są czymś stałym.

To również:

• Wiara, że zdolności, z którymi się urodziłeś, są punktem wyjścia, który możesz rozwinąć dzięki ciężkiej pracy, wytrwałości i odpowiednim strategiom uczenia się.
• Akceptacja błędów, które są informacją zwrotną, inspiracją do dalszej nauki i rozwoju.
• Szukanie wyzwań, dzięki którym można się rozwijać.
• To przekonanie, że ludzie, którzy są w czymś dobrzy, są dobrzy, bo wykształcili w sobie tę umiejętność poprzez ciężką pracę i ciągłe rozwijanie swoich umiejętności.

Można je sobie zobrazować jako drzewo, którego koroną jest nieustannie rozwijający się i zmieniający mózg.

Do czego prowadzi Growth Mindset?

• Osoby z nastawieniem na rozwój mają tendencję do skupiania się bardziej na procesie uczenia się i rozwoju.
• Ludzie z nastawieniem na wzrost wierzą w swoją zdolność do nauki i rozwoju.
• Growth mindset tworzy solidne podstawy do zaangażowanej i systematycznej nauki.
• Ludzie, którzy wykorzystują ten sposób myślenia o wzroście mają tendencję do uczenia się, rozwoju i osiągania więcej niż osoby o stałym nastawieniu.
• Zwiększa zdolność, do przetrwania trudnych chwil.

Przykłady myślenia związanego z Growth Mindset:

• Czego mogę się nauczyć, żeby być w tym lepsza/y?
• Spróbuję to zrobić inaczej.
• Dzięki błędom uczę się i staję się lepsza/y.
• Wciąż się uczę, będę próbować dalej.
• Im więcej ćwiczę tym staje się to łatwiejsze.
• Mogę się rozwijać i uczyć nowych rzeczy.
• Im więcej stawiam sobie wyzwań, tym bardziej się rozwijam.
• Zawodzę tylko wtedy, gdy przestaję próbować.
• To zadanie wygląda na wymagające. Chcę spróbować je rozwiązać.

W jaki sposób kształtuje się growth i fixed mindset?

Największy wpływ na kształtowanie się nastawień mają rodzice, nauczyciele i trenerzy. Oto dwie kluczowe rzeczy, o których warto pamiętać, gdy będziemy reagować na sukcesy i porażki dzieci.

1. Chwalenie dzieci jest ważne. Ale pamiętaj, by chwalić dziecko za wysiłek i postęp (coś, nad czym ma ono kontrolę), a nie samą umiejętność.

“Po wielu eksperymentach z setkami dzieci wyniki wskazywały – tak jasno, jak rzadko się to zdarza – że chwalenie inteligencji dzieci szkodzi ich motywacji oraz wynikom”.

Carol Dweck

2. Dzieci potrzebują szczerej i konstruktywnej informacji zwrotnej dotyczącej tego, jak im coś idzie. Jeśli dziecku coś nie wyszło, nie próbuj usilnie go przed tym uchronić i poprawiać jego samooceny. Po prostu przekaż mu informacje, które następnym razem pozwolą mu zrobić to lepiej.

“Wstrzymywanie się z konstruktywną krytyką nie wzmacnia pewności siebie dzieci, ale szkodzi im na przyszłość.”

Carol Dweck

Najlepsze, co możesz zrobić jako rodzic albo nauczyciel to nauczyć dzieci, żeby pokochały wyzwania, potrafiły szukać natchnienia w porażkach i błędach, lubiły wysiłek i poszukiwania nowych rozwiązań – i ciągle się uczyły. Kluczowe jest, aby rozwijać ich zainteresowania, wspierać je w rozwoju i nauce, nie robiąc z nich niewolników „pochwał”. To najprostszy sposób, który pozwoli im zbudować oraz w razie potrzeby podbudować swoją zdrową pewność siebie.

Postaw poprzeczkę wysoko, dostrzegaj sukcesy, ale nie oceniaj. Ucz. I zawsze pamiętaj, że nauka jest procesem.

Ważne jest też to, że nawet jeśli uważamy się za osoby kierujące się rozwojowym sposobem myślenia, to nie znaczy, że automatycznie przekażemy go naszym dzieciom – musimy dać wyraz temu nastawieniu w tym, co robimy. Wtedy dzieci wezmą z nas przykład.

„Rodzice, nauczyciele oraz trenerzy przekazują rozwojowy sposób myślenia tym, co robią: poprzez sposób, w jaki chwalą (podkreślając znaczenie procesu, jakim jest nauka), w jaki traktują porażki (jako okazje do nauki) oraz to, że w tym wszystkim skupiają się na głębszym zrozumieniu (jako celu tej nauki).”

Carol Dweck

Nastawienie można zmienić

Prawda jest taka, że każdy z nas łączy w sobie dwa sposoby myślenia – i ten sztywny, i ten rozwojowy. Pierwszym krokiem do ukierunkowania się na ten drugi jest zaakceptowanie, że pojawia się również ten pierwszy.

Później należy zastanowić się, co go wywołuje – wysiłek, wyzwania, błędy, porażki, informacje zwrotne, krytyka, napięte terminy, spory? Postaraj się stworzyć dystans od tego sposobu myślenia, tworząc w wyobraźni fikcyjną postać (możesz nadać jej imię), która podejmuje decyzje w sposób nastawiony na trwałość. Zabierz ją ze sobą w pewnego rodzaju podróż, rozmawiaj z nią, ucz nastawienia na rozwój. Myśl o tym, jak ciągle rozwijać growth mindset, gdy stykasz się z sytuacjami, które sprawiają, że zaczynasz od niego odchodzić (miej konkretny plan na tę okoliczność). Później będziesz mógł pomagać innym dotrzeć tam, gdzie ty już dotarłeś.

Odblokuj potencjał umysłu: Plakaty inspirujące Growth Mindset

Czy wiesz, że sposób myślenia może całkowicie odmienić nasze podejście do nauki i wyzwań? Przedstawiam wyjątkowy zestaw plakatów, który pomoże Ci i Twoim dzieciom rozwinąć nastawienie na rozwój (Growth Mindset) – klucz do sukcesu w nauce i życiu.

Te starannie zaprojektowane plakaty:

• Pokazują, jak małe zmiany w słownictwie mogą prowadzić do wielkich zmian w myśleniu
• Ilustrują przejście od ograniczającego nastawienia na trwałość (Fixed Mindset) do inspirującego nastawienia na rozwój
• Bazują na renomowanych badaniach prof. Carol Dweck, światowego autorytetu w dziedzinie psychologii motywacji

Idealne dla:
✓ Rodziców chcących wspierać rozwój swoich dzieci
✓ Nauczycieli poszukujących efektywnych narzędzi dydaktycznych
✓ Każdego, kto pragnie rozwinąć swój potencjał

Plakaty nie tylko uczą – one inspirują. Stanowią codzienne przypomnienie, że każde wyzwanie to szansa na rozwój, a każda przeszkoda to okazja do nauki.

Zainwestuj w przyszłość – swoją lub swoich dzieci. Wyposaż się w narzędzia, które pomogą kształtować pozytywne nastawienie i otworzą drzwi do niekończących się możliwości.

Odkryj moc Growth Mindset już dziś!
Sprawdź szczegóły zestawu tutaj.

P.S. Pamiętaj, że zmiana zaczyna się od małych kroków. Ten zestaw plakatów może być Twoim pierwszym krokiem ku lepszej przyszłości.

Trzy zadania do wykonania:

• Pomyśl o tym, w jaki sposób możesz wchodzić w rozwojowy sposób myślenia częściej niż do tej pory. Co wyzwala w tobie nastawiony na trwałość sposób myślenia i jak możesz sobie z tym poradzić?
• Kiedy chwalisz dzieci, chwal je za wysiłek i postępy, które zrobiły (bo na to mają wpływ).
• Pomyśl o tym, w jaki sposób możesz pokazać dzieciom rozwojowy sposób myślenia w praktyce.